Mavzu: pozitsiyali sanoq sistemalarida surxondaryo algoritmi

1-amal:
c ni d ga ko'paytiramiz va 
oxirgi raqamini birlar(b) xonasiga 
yozamiz.
2-amal:
c ni d ga qo'shamiz va yodda 
son hosil bo'lgan bo'lsa uni ham qo'shib 
oxirgi raqamini o'nlar(o’) xonasiga 
yozamiz.
Agar 
2-amal
imizdagi son 9 ga teng yoki
9 dan kichik bo'lsa yuzlar(y) xonasiga 
1 ni, agar 
2-amal
dagi son 10 ga teng 
yoki katta 19 gacha(19 ham) oraliqdagi 
birorta songa teng bo'lsa yuzlar(y) 
xonasiga 2 ni, aks holda 3 ni yozamiz.
Izoh: Bu yerda c va d lar 0 dan 9 gachacha bo’lgan raqam

---

12 
Ananaviy usulda 
Surxondaryo algoritmi usulda 
8
16
·9
16
=48
16
8
9
4 8
8·9=72=4·16+8 
0+4=4=0·16+4
8
16
·9
16
=48
16 
1) eng kichik sonning raqamlari soni aniqlab olinadi va 
bu sondan 1 ta kichik bo'lgunicha yoziladi. 
2) Berilgan ikkita sonda ishtirok etgan eng katta raqam 
aniqlab olinadi. Bu ikkita raqamning kopaytmasiga 
yaqin bo'lgunicha yoziladi.
3) Yuqoridagi ikki holatni umumlashtirib yoki 
ikkalasidan biri holati yoziladi. 
1) 0 1 2 3 4
16 0 16 32 48 64 
2) 8
9
4 8
72-16·4=8 
4-16·0=4 
Yoki 
1-misol. 5 lik sanoq sistemasida 40,42∙22,2 ifodani hisoblang. 
1-ishni: 
1)
. 
berilgan sonlardan kichigining raqamlar sonidan bitta kichik bo'lgunicha yoziladi. 
2)
.
ikkala sonning eng katta raqamlar ko'paytmasiga yaqin yoki teng bo'lgunicha yoziladi. 
(Ikkala holatdan biri bo'lishi mumkin) 
3) Vergulni hisobga olmasdan ko'paytiramiz, hisob so'ngida qayd qilamiz. 
1) 0 1 2
5 0 5 10
2) 4 0 4 2 
2 2 2 
1 3 1 3 4
1 3 1 3 4
1 3 1 3 4
2 0 1 3, 4 2 4