Banklar o’rta asrlarda puldorlar tomonidan pulni qabul qlish va boshqa davlat, shahar puliga almashtirib berish asosida kelib chiqan .Bank so’zi (italyancha banka )so’zidan olingan bo’lib(stol)”pullik stol” ma’nosini anglatadi.
XII asrlarda Genuyda pul almashtirvchilarni “bankcherii”deb atalib agar puldorlarning qaysi biri ishonchini oqlamasa va ishga masuliyatsizlik qilsa , o’tirgan stoli sindirib tashlangan va uni “banka rotta ”ya’ni bankarot deb atashgan .Banklar paydo bolishining boshlangich nuqtasi bolib Flo’rensiya va Vensiyada tashkil etilgan kichik ijro –banklar hisoblanadi.Keyichalik bunday banklar Amsterdamda (1605yil) ,Gamburgda (1618 yil) ,Malinada ,Germanyada vujidga .Angilya banki tizim sifatida (XVI asr) yuzaga kelgan va rivojlangan dastlabki banklardan hisoblanadi.
Markaziy bank iqtisodiy vaziyatga qarab arzon yoki qimmat pul siyosatini yuritadi .
Agar iqtisodyotga foydanilmayotgan ishlab chiqarish quvvatlari ,ishsizlik mavjud bolsa Markaziy bank arzon pul siyosatini yuritadi va kridit olish osonlashtirladi . Buninguchun davlat ochiq bozorda davlat qimmatli qog’ozlarni banklar va axolidan sotib oladi ,extiyot normasini kamaytradi va xisob stavkasi pasaytiradi.Bu invitsiyalarning o’sishini va iqtisodyot foallikning kuchayishga olib keladi .
Agar mamlakatda infilatsiya yuz berayotkan bo’lsa ,”qimmat” pul siyosati yuritishga tog’ri keladi .Bu siyosat kreditni “qimmat’’qiliib uni olishini qiyinlashtiradi .Markaziy bank pul taklifini qisqartirish uchun ochiq bozorda qimmatli qogozlarni sotadi extiyot normasini oshiradi va xisob stavkasini kotaradi . Pul taklifi qisqarishini natijasida foiz stavkasi ko’tariladi .Bu o’z navbatida invitsitsiyaning qisqarishga ,infilatsiya ni cheklashga olib keladi .Shunday qlib Markaziy bank mamlakat kriditi molya tizimga bevosita tasir qiladi.
Etiboringizuchun raxmat
http://fayllar.org
Do'stlaringiz bilan baham: |
