Mavzu: pul tizimi va pul muomalasi

Qog’oz pullar tarixiy manbalarga kura XII-asrda Xitoyda, 700-yillarda kumush tangalar chiqarilgunga kadar Buxoro davlatida kogoz puldan foydalanilgan. Amerika va Yevropada qog’oz pullar XVII-XVIII asrlarda chiqarilgan

4. Emissiya tizimi - Bu muomiladagi bank biletlari, xazina biletlari, qoђoz pular va qimmatli qoђozlarni chiqarishdir. Buni Markaziy bank amalga oshiradi. Šimmatli qoђozlarni ularni emitentlari - davlat, banklar, xissadorlik jamiyatlari chiqaradi.

5. Muomiladagi pul massasini tartibga soluvchi davlat muassasi- Markaziy bank.

Pul tizimining tarixan 2 turi mavjud.

Pul tizimining tarixan 2 turi mavjud.

1. Metall pullar tizimi.

2. Kredit va kogoz pullar tizimi. 

Metal pullar tizimi bimetalizm (oltin va kumushni qonuniy tartibda umumiy ekvivalent ekanligi) va monometalizm (fakat ularni birini umumiy ekvivalentligi) turlariga bo’linadi.

Muomiladagi pullarning asosiy qismini qog’oz pullar tashkil qiladi. Qog’oz pullardan foydalanilishiga sabab:

a) Qimmatbaho metallar, xususan oltin tanga pullarni real va nominal qiymatlari o’rtasidagi farqni vujudga kelishi. Masalan. 10 grammlik tanga faydalanilishi tufayli 7 grammga kelgan.

b) Ba’zi mamlakatlarda pulni real va nominal qiymatlari to’g’ri bo’lmagan qalbaki tangalarni chiqarilishi.

v) Metal pullarni bo’zilishi, yo’qolishi davlat xazinasiga qimmatga tushadi. Qog’oz pulni chiqarish bunga nisbatan arzonga tushadi.

 Rivojlangan mamlakatlarning pul tizimi quyidagi elementlarni o’z ichiga oladi.

 Rivojlangan mamlakatlarning pul tizimi quyidagi elementlarni o’z ichiga oladi.

1. Pul birligi.

2. Valyuta kursini belgilovchi qoidalar.

3. Baho masshtabi.

4. Pul ko’rinishlari – kredit biletlari, qog’oz pul va tanga.

5. Emissiya tizimi

6. Davlat yoki kredit apparati.

Rivojlangan mamlakatlarning zamonaviy pul tizimi quyidagi xususiyatlarga ega.

- Oltinga almashilmaydigan, keyinchalik qog’oz pul aylanadigan, kredit pullarga o’tish.