Mavzu: Qazib olish uchastkasining parametrlarini hisoblash Ishdan

Ruda seliklari orqali qazilgan bo‘shliqni tabiiy saqlash

Gorizontal joylashgan ruda tanalarini qazib olish uchun muhofazalovchi seliklarning o‘lchami quyidagilarga hisoblanadi: Selikdagi yuklama yer yuzasigacha bo‘lgan
jinslarning butun og‘irligiga teng va bu yuklamani seliklar gorizontal yuza bo‘yicha teng taqsimlaydi.
Tasmasimon selikning o‘lchamini quyidagi formula bilan hisoblanadi:

𝑎 = _𝑅
𝐴 · 𝐻 · 𝛾

, ^[𝑚^]

1. 
   rasm. Tasmasimon seliklar
   

Bunda: 𝑎 − selik kengligi, m;
𝐴 − kamera kengligi, m;
𝐻 −ust jinslarning qalinligi, m;
^𝑣𝑟 − 𝐻 · 𝛾 − ℎ · 𝛾

1
𝑘

𝑅_𝑣𝑟 −rudaning siqilishdagi chegaraviy chidamliyligi, t/m²;
𝑘 − zaxira koeffitsienti, k=2-3 ga teng;
ℎ − tayanch selik balandligi, ruda tanasi qalinligi, m;
𝛾 − ust jinslarni hajmiy og‘irligi, t/m³;
𝛾₁ − rudaning hajmiy og‘irligi, t/m³;
O‘zaro bog‘lanmagan (izolirovanix) selikning o‘lchamlari quyidagicha hisoblanadi

𝑎 =
^𝑅𝑣𝑟
_𝐴2
_𝐿 + 𝐴
₋ ℎ · 𝛾_{1 −} 𝐴 _{− 1}

, ^[𝑚^]

𝐾 · 𝐻 · 𝛾 𝐻 · 𝛾 𝐿

Bunda: 𝐿 − selik uzunligi, m;

2. 
   rasm. O‘zaro bog‘lanmagan seliklar
   

Selik kengligini aniqlash uchun selik uzunligi bilan uning kengligi orasidagi munosabat berilgan bo‘lishi kerak.
Masala: Quyidagi sharoitlar uchun tasmasimon va o‘zaro bog‘lanmagan selikning o‘lchamlari aniqlansin: ruda usti tog‘ jinslarining qalinligi H=150 m; ruda selikining balandligi h=20 m; kamera kengligi A=8 m; ruda usti jinslarining zichligi γ=2,3 t/m³, rudaning siqilishdagi chegaraviy chidamliyligi R_vr=200 kg/cm² yoki R_vr=2000 t/m²; zaxira koeffitsienti k=2,5.