Mavzu: qishl оq xoʻjaligida mehnat resurslari va mehnat unumd

unumdorligi darajasini ifodalovchi ko’rsatkichlar, 
ularni aniqlash tartibi
• Mehnat resurslari qishloq xo’jaligini rivojlantirishda 
ishlab chiqarish resurslarining eng faol omili sifatida 
katta ahamiyatga ega. Ular ishlab chiqarish 
jarayonida ongli ravishda qatnashib, ko’proq, 
sifatliroq mahsulotlarni talabni qondiradigan 
miqdorda yetishtirishga, ish va xizmatlarni tez va 
samarali bajarishga harakat qiladi. Shunday ekan, 
ulardan yil davomida to’liq, samarali foydalanishga 
erishish lozim.

---

a). Mavjud bo’lgan mehnat resurslaridan foydalanish 
koeffitsienti.
• U quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
• МК.=
• Bunda: Mk – mehnat resurslaridan foydalanish 
koeffitsienti;
• haqikatda ishlagan jami mehnat resurslari, kishi;
• mavjud bo’lgan jami mehnat resurslari, kishi.


ММр
ИМр


ИМр


ММр

---

b). Mehnat resurslarining xo’jalik faoliyatida qatnashishi (1 
oyda, 1 yilda).
• MrXqk =
• Bunda: MrXqk – mehnat resurslarining 
ma'lum bir muddatda o’rtacha ishlagan ish 
vaqti, kishi-kuni, kishi-soati;
• mehnat resurslarining jami sarflagan 
ishlagan vaqti, kishi-kuni, kishi-soat.


ИМр
Мрсв

---

• Меҳнатнинг унумдорлиги даражаси. Унинг мутлақ (абсолют) 
даражасини аниқлаш учун ҳақиқатда сарфланган жами иш вақти 
миқдорини шу даврда ишлаб чиқилган маҳсулот миқдорига, 
қийматига ҳамда бажарилган иш ҳажмига тақсимлаш зарур. Бу 
меҳнатни тежаш иқтисодий қонунининг талаби.
• Амалиётда эса у ҳақиқатда ишлаб чиқарилган маҳсулотнинг, 
бажарилган ишнинг миқдори ёки қийматини унга сарфланган иш 
вақтига тақсимлаш натижасида аниқланмоқда. Бундай усулда 
улар бир-бирларини инкор этмайди, балки тўлдиради. Уларни 
аниқлаш учун ушбу формуладан фойдаланиш мумкин:
ЕМ
СВ
•
МУ= ------------- ёки --------------
СВ
ЕМ
• Бунда: Му–меҳнатнинг унумдорлик даражаси, киши-куни, соати, 
сўм;
• Св–маҳсулот етиштириш, хизмат кўрсатиш учун сарфланган иш 
вақти, киши-куни, соатда;
• Ем–сарфланган вақт ичида етиштирилган маҳсулот, ц, сўм.

---

3. Qishloq xo’jaligidagi mehnat resurslari, ulardan 
foydalanish va mehnat unumdorligi darajasi
• 2019 йилда меҳнат ресурслари таркибидаги 
иқтисодий фаол аҳоли сони 14 752,5 минг 
кишини ташкил этиши ёки ўтган йилдаги 
кўрсаткичга нисбатан 1,0 фоизга ошиши 
кутилмоқда. Республикада иш билан банд 
аҳоли сони 13 408,4 минг кишини (иқтисодий 
фаол аҳолининг 90,9 фоизини) ташкил этиб, 
ўтган йилга нисбатан 1,0 фоизга ўсиши 
баҳоланмоқда. 

---

---

• Миллий иқтисодиётда иш билан банд 
бўлган меҳнат ресурсларининг 
тармоқлар бўйича энг юқори улушлари 
қишлоқ хўжалигига (26,6 фоиз), саноат 
(13,7 фоиз), савдо (10,5 фоиз) 
тармоқларига мос келиши кутилмоқда. 
Республикада ишсизлар сони 1 344,1 
минг киши миқдорида, республика 
бўйича ишсизлик даражаси эса 9,1 
фоизни ташкил этиши баҳоланмоқда. 

---

• 4. Qishloq xo’jaligida mehnat bozori va uni