Mavzu: Qo’shilgan qiymat solig’i

T/r	Tovarlar (xizmatlar) nomi
Soliq stavkasi
2020 yil 1 yanvardan	2020 yil 1 apreldan	2020 yil 1 oktyabrdan
1.	Oziq-ovqat xom ashyosidan rektifikatsiyalangan etil spirti, rektifikatsiyalangan va efiroaldegidli fraksiyadan texnik etil spirti va etil spirtining boshlang‘ich fraksiyasi (1 dal uchun)	10 800 so‘m	11 700 so‘m	12 500 so‘m
2.	Vino (1 dal tayyor mahsulot uchun):
	tabiiy ravishda achitilgan tabiiy vinolar (etil spirti qo‘shilmagan holda)	7 700 so‘m	8 300 so‘m
	boshqa vinolar	14 500 so‘m	15 700 so‘m	16 800 so‘m
3.	Konyak (1 dal tayyor mahsulot uchun)	102 000 so‘m	109 100 so‘m	116 400 so‘m
	hajmiy ulushda spirt 40 foizdan ko‘p bo‘lgan konyakka	168 100 so‘m	179 700 so‘m	192 300 so‘m
4.	Aroq va boshqa alkogolli mahsulotlar (1 dal tayyor mahsulot uchun)	98 000 so‘m	107 800 so‘m	116 400 so‘m
	hajmiy ulushda spirt 40 foizdan ko‘p bo‘lgan aroq va boshqa alkogolli mahsulotlarga	162 700 so‘m	179 000 so‘m	192 300 so‘m
5.	Pivo (1 dal tayyor mahsulot uchun)	10 600 so‘m	11 700 so‘m
6.	Filtrli, filtrsiz sigaretalar, papiroslar	141 500 so‘m/1000 dona + 9,0 foiz*	152 800 so‘m/1000 dona + 9,0 foiz*	163 500 so‘m/1000 dona + 9,0 foiz*
7.	Zargarlik buyumlari	25%
8.	Mobil aloqa xizmatlari	20%
9.	Kumushdan ishlangan oshxona anjomlari	11%
10.	Neft mahsulotlari:
	Ai-80 benzini	200 000 so‘m/ tonna
	Ai-91, Ai-92, Ai-93, Ai-95 benzini	250 000 so‘m/ tonna
	dizel yoqilg‘isi	200 000 so‘m/ tonna
	EKO dizel yoqilg‘isi	180 000 so‘m/ tonna
	aviakerosin	180 000 so‘m/ tonna
	dizel yoki karbyurator (injektor) dvigatellari uchun motor moyi	250 000 so‘m/ tonna
11.	Tabiiy gaz, shu jumladan, eksport	20%
12.	Ishlab chiqaruvchi korxonalar tomonidan sotiladigan suyultirilgan gaz («Hududgazta’minot» AJ orqali aholiga sotiladigan hajmlar bundan mustasno), shu jumladan, eksport	30%
13.	Polietilen granulalar	30%
14.	Yakuniy iste’molchiga sotiluvchi:**
	benzin	1 litr uchun 285 so‘m/ 1 tonna uchun 378 480 so‘m	1 litr uchun 350 so‘m/ 1 tonna uchun 465 530 so‘m
	dizel yoqilg‘isi	1 litr uchun 285 so‘m/ 1 tonna uchun 346 275 so‘m	1 litr uchun 350 so‘m/ 1 tonna uchun 425 918 so‘m
	suyultirilgan gaz	1 litr uchun 285 so‘m/ 1 tonna uchun 540 645 so‘m	1 litr uchun 350 so‘m/ 1 tonna uchun 664 993 so‘m
	siqilgan gaz	1 kub.metr uchun 435 so‘m	1 kub.metr uchun 500 so‘m

3. Soliqni hisoblab chiqarish soliq solinadigan bazadan va soliqning belgilangan stavkalaridan kelib chiqqan holda amalga oshiriladi.
Import qilingan, aksiz to‘lanadigan, o‘ziga nisbatan aralash — advalor va qat’iy belgilangan soliq stavkalari belgilangan tovarlar bo‘yicha soliq soliq bazasi va advalor stavkadan kelib chiqqan holda hisoblab chiqariladi. Bunda soliq summasi qat’iy belgilangan stavka qo‘llanilgan holda hisoblab chiqarilgan summadan kam bo‘lishi mumkin emas.
Bir oy soliq davridir.
Soliq hisoboti, agar boshqacha qoida nazarda tutilmagan bo‘lsa, soliq bo‘yicha hisobda turilgan joydagi soliq organlariga har oyda, soliq davridan keyingi oyning o‘ninchi kunidan kechiktirmay taqdim etiladi.
Benzin, dizel yoqilg‘isi va gaz avtomobillarga yoqilg‘i quyish shoxobchalari orqali realizatsiya qilingan taqdirda, soliq hisoboti avtomobillarga yoqilg‘i quyish shoxobchalari joylashgan yerdagi soliq organlariga har oyda, soliq davridan keyingi oyning o‘ninchi kunidan kechiktirmay taqdim etiladi.

Aksiz solig‘ini hisoblab chiqarish aniqlanadigan soliq solinadigan bazadan va aksiz solig‘ining belgilangan stavkalaridan kelib chiqqan holda amalga oshiriladi.

1.O‘zbekistonda ishlab chiqarilgan tovarlarga:
a) Tayyor mahsulot birligiga aksiz solig‘ining qat’iy stavkalari belgilangan mahsulot bo‘yicha (vino, shampan vinosi, pivo, vino mahsulotlari hamda tamaki mahsulotlari) bo‘yicha aksiz solig‘i summasi quyidagicha aniqlanadi:
As = Tnkh x Ss, (1)
bu yerda:
As – aksiz solig‘i summasi;
Tnkh – tegishli o‘lchov birligida sotilgan mahsulotning natura ko‘rsatkichlaridagi hajmi;
Ss – aksiz solig‘ining qat’iy stavkasi, o‘lchov birligi so‘mlarda.
b) Boshqa aksiz to‘lanadiga mahsulotlar boyicha aksiz solig‘i summasi quyidagicha aniqlanadi:
As = Tsq x Ss, (2)
bu yerda:
As – aksiz solig‘i summasi;
Tsq – o‘z ichiga aksiz va qo‘shilgan qiymat solig‘ini olmagan tovarlarning sotish qiymati;
Ss – aksiz solig‘i stavkasi.
2. O‘zbekistonga import qilinadigan tovarlarga:
Import qilinayotgan aksiz to‘lanadigan tovarlar hisob-kitobi uchun aksiz solig‘i qat’iy stavkalarda bo‘lsa (1) formula, aksiz solig‘ining stavkalari foizlarda bo‘lsa quyidagicha hisoblanadi:
As = Tbq x Ss, (3)
bu yerda:
Tbq – bojxona qonunchiligiga muvofiq tovarning aniqlangan bojxona qiymati; Aksiz to‘lanadigan tovarlar olinayotganda yoki O‘zbekiston Respublikasining bojxona hududiga import qilinayotganda, agar mazkur tovarlardan keyinchalik aksiz to‘lanadigan tovarlar ishlab chiqarish uchun xom ashyo sifatida foydalanilgan bo‘lsa, O‘zbekiston Respublikasi hududida to‘langan aksiz solig‘i summasi chegirib tashlanadi. Aksiz to‘lanadigan tovar (xom ashyo) yetkazib beruvchilar mazkur tovar (xom ashyo) bo‘yicha aksiz solig‘i summasini hisobvaraq-fakturada ajratib ko‘rsatishlari kerak. Olinayotgan aksiz to‘lanadigan tovar (xom ashyo) bo‘yicha aksiz solig‘i summasi hisobvaraq-fakturada ajratib ko‘rsatilmagan bo‘lsa, aksiz solig‘ining mazkur summasi chegirib tashlanmaydi.
Chegirma soliq davrida realizatsiya qilingan aksiz to‘lanadigan tovarlar hajmiga to‘g‘ri keladigan aksiz to‘lanadigan tovar (xom ashyo) hajmidan kelib chiqqan holda aniqlangan aksiz solig‘ining hisobvaraq-fakturada yoki bojxona yuk deklaratsiyasida ko‘rsatilgan summasiga nisbatan amalga oshiriladi.
4. Soliqni to‘lash soliq hisobotini taqdim etish muddatidan kechiktirmay amalga oshiriladi.
Import qilinadigan tovarlar bo‘yicha soliqni to‘lash bojxona to‘g‘risidagi qonun hujjatlarida belgilangan muddatlarda amalga oshiriladi. Aksiz markalari bilan tamg‘alanishi lozim bo‘lgan olib kiriladigan aksiz to‘lanadigan tovarlar bo‘yicha soliq aksiz markalari olinguniga qadar to‘lanadi.
O‘zbekistonda 1996 yil 1 oktyabrdan boshlab O‘zbekiston Respublikasida ishlab chiqariladigan va uning hududiga chetdan keltiriladigan tamaki mahsulotlarini va spirtli ichimliklarni (pivodan tashqari) majburiy ravishda aksiz markalari bilan markalash hamda ularni aksiz markalarisiz sotishni taqiqlanishi joriy etildi.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1996 yil 14 avgustdagi "O‘zbekiston Respublikasi hududida tamaki mahsulotlariga va spirtli ichimliklarga aksiz markalarini joriy etish tartibi to‘g‘risida”gi 285-son Qarori va Adliya vazirligi tomonidan tomonidan 1999 yil 7 yanvarda 589-son bilan ro‘yxatga olingan, Moliya vazirligi, Davlat bojxona qo‘mitasi va Davlat soliq qo‘mitasi tomonidan tasdiqlangan "O‘zbekiston Respublikasida tamaki mahsulotlari va alkogolli ichimliklarga aksiz markalarini qo‘llash tartibi to‘g‘risida"gi Yo‘riqnomaga asosan O‘zbekiston Respublikasi hududida ishlab chiqariladigan, shuningdek uning bojxona hududiga import qilinadigan tamaki mahsulotlari va alkogolli ichimliklar O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilangan tartibda aksiz markalari bilan tamg‘alanishi shart.(1-chizma)
1-chizma

Aksiz tovarlarini ishlab chiqaruvchi korxonalar respublika budjetiga nominal qiymati bo‘yicha buyurtma berilayotgan aksiz markalari miqdorining butun summasini to‘lagach, davlat soliq inspeksiyalariga turlari bo‘yicha aksiz markalarining zarur miqdorini xarid qilishga buyurtmanoma topshiradilar.

Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar davlat soliq boshqarmalari soliq inspeksiyalarining aksiz markalariga doir kelib tushgan buyurtmanomalarini hudud bo‘yicha umumlashtiradilar va qonunchilikda belgilangan tartibda Davlat soliq qo‘mitasiga taqdim etadilar, bunda ishlab chiqaruvchi korxonalar ular buyurtirgan miqdorda aksiz markalarining nominal qiymatini to‘plashganini tasdiqlaydilar. Kelayotgan yilga buyurtmanoma umuman yil bo‘yicha, choraklarga taqsimlagan holda beriladi.
Aksiz markalarini bosish uchun buyurtmanomani “Davlat belgisi” Davlat ishlab-chiqarish birlashmasi (DIChB)ga joylashtirishni O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi amalga oshiradi.
Importchilar, shu jumladan aksiz tovarlarini O‘zbekiston Respublikasiga olib keladigan jismoniy shaxslar buyurtmanomani Davlat bojxona qo‘mitasining Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar hududiy organlariga topshiradilar. Bu organlar taqdim etilgan buyurtmanomalar asosida, yuqorida keltirilgan tartibga o‘xshab, aksiz tovarlari uchun aksiz markalariga yig‘ma buyurtmanoma tuzadilar va belgilangan tartibda Davlat bojxona qo‘mitasiga taqdim etadilar.
Davlat soliq inspeksiyalari va Davlat bojxona qo‘mitasining Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahridagi hududiy organlari aksiz markalarini sotishni belgilangan shaklga binoan ana shu markalarni xarid qilishga doir buyurtmanoma – hisob-kitobga muvofiq Paxtabankning mintaqaviy bo‘linmalari orqali amalga oshiradilar.
Agrobankning mintaqaviy bo‘linmalari aksiz markalarini:

• 
  tamaki mahsulotlari va alkogolli ichimliklarning mahalliy ishlab chiqaruvchilariga – aksiz markalarining nominal qiymati to‘langanidan keyin;
  
• 
  tamaki mahsulotlari va alkogolli ichimliklar importchilariga – nominal qiymati bo‘yicha aksiz markalari to‘liq to‘langanidan va aksiz solig‘i to‘liq hajmda to‘langanidan keyin beradilar.
  

Ma’lumki aksiz solig‘ining stavkalari mutlaq summada (qat’iy) belgilangan aksiz to‘lanadigan tovarlar bo‘yicha soliq solinadigan baza aksiz to‘lanadigan tovarlarning naturada ifodalangan hajmi asosida aniqlanadi. Aksiz solig’ini buxgalteriya hisobvaraqlarida aks ettirishni ko‘rib chiqamiz.
Masala: Ishlab chiqarish korxonasida kumushdan ishlangan oshxona anjomi ishlab chiqarilgan. Kumushdan ishlangan oshxona anjomining sotilish narxi 1000000 so‘m. Aksiz solig‘i stavkasi 11%. Soliq summasini aniqlaymiz (1000000 x 11%:100)= 110000 so‘m kumushdan ishlangan oshxona anjominingning sotilish narxi 1110000 so‘m (1000000 + 110000).
Kumushdan ishlangan oshxona anjominingning sotilish qiymatiga:
D-t 5110-"Hisob-kitob schyoti" schyoti - 1110000 so‘m;
K-t 9010-"Tayyor mahsulotni sotishdan olingan daromadlar" schyoti - 1110000 so‘m.
Aksiz solig‘i qiymatiga:
D-t 9010-"Tayyor mahsulotni sotishdan olingan daromadlar" schyoti - 110000 so‘m.
K-t 6410-"Budjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik" schyoti - 110000 so‘m.
Aksiz solig‘i budjetga o‘tkazilganda:
D-t 6410-"Budjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik" schyoti - 110000 so‘m.
D-t 5110-"Hisob-kitob schyoti" schyoti - 110000 so‘m
Ishlab chiqaruvchilar va importchilar nominal qiymati bo‘yicha xarid qiladigan aksiz markalari uchun pul mablag‘lari respublika budjetiga kiritiladi va aksiz solig‘ini to‘lash chog‘ida aksiz markalarining qiymati hisobiga olinmaydi.
Aksiz markalarining nominal qiymatini O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi “Davlat belgisi” DIChB hisob-kitoblari bo‘yicha tasdiqlaydi.
“Davlat belgisi” DIChBning aksiz markalarini ishlab chiqarishga doir xarajatlarini O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi respublika budjeti mablag‘lari hisobiga ularning nominal qiymati doirasida qoplaydi.
Respublikadan tashqariga eksport qilinadigan:

• 
  respublika hududiga bojsiz savdo do‘konlari uchun olib kelinadigan;
  
• 
  O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi ruxsati bo‘lganda ko‘rgazmalar o‘tkazish uchun olib kelinadigan;
  
• 
  O‘zbekiston Respublikasi hududiga xalqaro tranzit bo‘yicha olib kelinadigan va olib chiqish uchun mo‘ljallangan;
  
• 
  Jismoniy shaxslar tomonidan O‘zbekiston Respublikasi hududiga O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlarida belgilangan aksizsiz olib kelish me’yorlari doirasida olib kelinadigan (jo‘natiladigan) aksizosti tovarlari majburiy tarzda markalanmaydi.
  

Respublika hududida ishlab chiqariladigan va import qilinadigan pivo O‘zbekiston Respublikasining aksiz markalari bilan markalanmaydi.
Respublikaga ko‘rgazmalar o‘tkazish uchun olib kelingan aksiz tovarlari, ular ko‘rgazmalar yakunlanganidan keyin O‘zbekiston Respublikasi hududida sotilgan taqdirda, O‘zbekiston Respublikasi aksiz markalari bilan majburiy tarzda markalanishi kerak va ular bo‘yicha umumiy belgilangan tartibda aksiz solig‘i to‘lanadi.
Aksiz markalari ishlab chiqariladigan va import qilinadigan aksiz tovarlarining turlariga bog‘liq ravishda harfiy va raqamli belgilar bilan markalanadi hamda quyidagi turlarga bo‘linadi:

• 
  IM – mahsulot O‘zbekiston Republikasi hududiga import bo‘yicha olib kelingan;
  
• 
  O’Z – mahsulot O‘zbekiston Republikasi hududida ishlab chiqarilgan;
  
• 
  98 – dastlabki ikki belgi – aksiz markasi bosib chiqarilgan yil;
  
• 
  01 yoki 001 – keyingi ikki yoki uchta belgi – ishlab chiqaruvchi korxonalarga (importchilarga) tegishlicha tamaki mahsuloti yoki alkogolli ichimlik bo‘yicha beriladigan kod raqamlari;
  
• 
  4 raqam belgisi aksiz markalarida tamaki mahsuloini bildiradi;
  
• 
  5 raqam belgisi aksiz markalarida alkogolli mahsulotni bildiradi;
  
• 
  98 bilan tugaydigan oxirgi raqamlar O‘zbekiston Respublikasi hududiga aksiz tovarlari mayda turkumlar bilan olib kelinganligini anglatadi;
  
• 
  99 bilan tugaydigan oxirgi raqamlar musodara qilingan aksiz tovarlari anglatadi.
  

1 www.mf.uz – O`zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi rasmiy internet sayti ma`lumotlari asosida tuzilgan