Mavzu. Raqobatlashgan bozor samaradorligi

Ekin maydonlarini qisqartirish hisobidan narxni oshirish mexanizmini quyidagi 10-rasmda keltirilgan.

• Ekin maydonlarini qisqartirish hisobidan narxni oshirish mexanizmini quyidagi 10-rasmda keltirilgan.

SHuni ta’kidlash mumkinki ekin maydonlari cheklanganda taklif chizig‘i absolyut elastik bo‘lmay qoladi, ya’ni taklif ga teng bo‘lib, u o‘zgarmaydi, mahsulotning bozor narxi esa dan ga ko‘tariladi.

• SHuni ta’kidlash mumkinki ekin maydonlari cheklanganda taklif chizig‘i absolyut elastik bo‘lmay qoladi, ya’ni taklif ga teng bo‘lib, u o‘zgarmaydi, mahsulotning bozor narxi esa dan ga ko‘tariladi.
• Bunday siyosatda iste’molchi yutug‘ining o‘zgarishi quyidagicha teng.
• Fermerlar miqdorda mahsulot ishlab chiqarib, uni yuqori narxda sotadi. Natijada fermerlar yutug‘i A to‘rtburchak yuziga teng miqdorda oshadi. Lekin, ishlab chiqarish hajmi dan ga qisqargani uchun fermerlar S uchburchak yuziga teng bo‘lgan yutuqni yo‘qotadi. Bulardan tashqari, fermerlar ekin maydonini (ishlab chiqari hajmini ga) qisqargani uchun davlatdan pul kompensatsiyasi oladi. SHunday qilib, ishlab chiqaruvchilar yutug‘ining umumiy o‘zgarishini quyidagicha aniqlash mumkin:
• i/ch=A - S + pul kompensatsiyasi

Davlat xarajatlari, ya’ni femerlarga to‘lanadigan rag‘batlantirish (kopensatsiya) puli kamida V+S+E ga teng bo‘lish kerak. Bu erda V+S+E fermerlar ekin erlarini qisqartirmaganda qo‘shimcha mahsulot ishlab chiqarib, uni yuqori narxda sotishi natijasida olish mumkin bo‘lgan qo‘shimcha foydaga teng. SHuning uchun ham davlat xarajatlari kamida V+S+E ni tashkil qiladi va u fermerlarga pul kompensatsiyasi tariqasida berilgani uchun ishlab chiqaruvchilar yutug‘i quyidagicha bo‘ladi:

• Davlat xarajatlari, ya’ni femerlarga to‘lanadigan rag‘batlantirish (kopensatsiya) puli kamida V+S+E ga teng bo‘lish kerak. Bu erda V+S+E fermerlar ekin erlarini qisqartirmaganda qo‘shimcha mahsulot ishlab chiqarib, uni yuqori narxda sotishi natijasida olish mumkin bo‘lgan qo‘shimcha foydaga teng. SHuning uchun ham davlat xarajatlari kamida V+S+E ni tashkil qiladi va u fermerlarga pul kompensatsiyasi tariqasida berilgani uchun ishlab chiqaruvchilar yutug‘i quyidagicha bo‘ladi:
• Ushbu ishlab chiqaruvchi yutug‘ining o‘zgarishi davlatning narxlarni mahsulotning bir qismini sotib olish hisobidan barqaror bo‘lishini ta’minlash siyosatidagi yutuq o‘zgarishining o‘zi. Fermerlarga davlat yuqoridagi siyosatlaridan qaysi birini qo‘llashi farq qilmaydi, ikkalasi ham fermerlarga bir xil foyda olishga olib keladi.