Mavzu: Riskni qayta ishlash Bajardi: 070-19 guruh talabasi Raimjonov Jasur Tekshirdi: Ganiyev A. A toshkent 2023 Amaliy ish. Riskni qayta ishlash. Ishning maqsadi

Aktiv	Tahdid
Zarar miqdori (ming rubl)
Kompaniyaning obro'si	Kompaniyaning intellektual mulkini o'g'irlash	500
Ma `lumot	Axborot yaxlitligini buzish	50
Ma `lumot	Ma'lumotlarni yo'q qilish	50
Ma `lumot	Ma'lumotlarga ruxsatsiz kirish	400
Ma `lumot	Axborot tashuvchilarni bilmasdan yo'qotish	70
Ma `lumot	Aloqa kanallari orqali uzatiladigan ma'lumotlarni ushlab qolish	60
Ma `lumot	Shaxsiy ma'lumotlarni oshkor qilish, uzatish yoki yo'qotish	73
Xodimlar	Mutaxassislarning ketishi	150
Xodimlar	Xodimlarni yollash	200
Umumiy yo'qotish			1 553

2.1. Loyihaning iqtisodiy samaradorligi ko'rsatkichlarini hisoblash
10- jadval. Mutaxassislarning o'rtacha soatbay ish haqi ko'rsatkichlari

Lavozim	Mutaxassisning o'rtacha soatbay ish haqi (rubl)
Texnik qo'llab -quvvatlash bo'limi boshlig'i	375
Katta texnik yordam muhandisi	325
Tizim administratori	320
Xavfsizlik xodimi	265

11-jadval. Axborotni himoya qilish uchun ajratilgan bir martalik resurs hajmi

Tashkiliy chora-tadbirlar
№ п\п	Amalga oshirilgan harakatlar		Mutaxassisning o'rtacha soatlik ish haqi (rubl)	Operatsiyaning mehnat zichligi (odam. soat)		Xarajatlar, jami (ming rubl)
1	Aktivlarni baholash		375	40		15
2	Kompaniyaning axborot xavfsizligi siyosatini ishlab chiqish va o'zgartirish		375	30		11,25
3	Xodimlarga maxfiy ma'lumotlarni himoya qilish to'g'risida ko’rsatma berish		375	8		3
Tadbirlarni tashkil qilish xarajatlari, jami					29,25
Ijtimoiy-texnik muhofaza choralari
№ п\п		Amalga oshirilgan harakatlar	Mutaxassisning o'rtacha soatlik ish haqi (rubl)	Operatsiyaning mehnat zichligi (odam. soat)		Xarajatlar, jami (ming rubl)
1		Axborotni o'g'irlashdan himoya qilish tizimini modernizatsiya qilish	325	70		22,75
2		Yangi videokuzatuv kameralari va uzluksiz quvvat manbalarini sotib olish va o'rnatish	325	50		16,25
3		Antivirus dasturini o'rnatish, qo'shimcha vazifa menejeri va avtomatik yangilanish tizimining holatini tekshirish	320	21		6,72
Tadbirlarni tashkil qilish xarajatlari, jami					45,72
Axborotni himoya qilish uchun ajratilgan bir martalik resurs hajmi					74,97

12 -jadval. Quyidagi jadvalda doimiy resurslar hajmini hisoblash ko'rsatilgan.

Tashkiliy chora tadbirlar
№ п\п	Amalga oshirilgan harakatlar	Mutaxassisning o'rtacha soatlik ish haqi (rubl)	Operatsiyaning mehnat zichligi (odam. soat)	Xarajatlar, jami (ming rubl)
1	Axborot xavfsizligi va xavfsizligi auditini o'tkazish	325	28	9,1
Tashkiliy chora-tadbirlarni tashkil qilish xarajatlari, jami				9,1
Ijtimoiy-texnik muhofaza choralari
№ п\п	Amalga oshirilgan harakatlar	Mutaxassisning o'rtacha soatlik ish haqi (rubl)	Operatsiyaning mehnat zichligi (odam. soat)	Xarajatlar, jami (ming rubl)
1	Tashkilot ma'lumotlarini himoya qilish tizimining qo'llab-quvvatlash	325	112	36,4
2	Himoya uskunalari va uzluksiz quvvat manbalariga texnik xizmat ko'rsatish	320	112	35,84
Muhandislik va texnik chora-tadbirlar xarajatlari, jami				72,24
Axborotni himoya qilish uchun ajratiladigan doimiy resurs hajmi				81,34

Tashkiliy faoliyatni texnik ta'minot bo'limi boshlig'i amalga oshiradi. Rejalashtirilgan ish jadvali chorakda bir marta.

Muhandislik ishlari tizim ma'muri (ish qobiliyatini qo'llab -quvvatlash) va katta yordamchi muhandis tomonidan amalga oshiriladi. Ish uchun ajratilgan vaqt - har bir ish turi uchun haftasiga 2 soat.
Ma'lumotlar bazalarini modernizatsiya qilish va himoya qilish uchun ajratilgan bir martalik va doimiy manba qiymatlarini olgandan so'ng, siz resursning umumiy qiymatini aks ettirishingiz mumkin.
Resurslarning umumiy qiymatini hisoblash formulasi:

Bu yerda -Axborotni himoya qilish uchun ajratilgan bir martalik resurs hajmi.
- Axborotni himoya qilish uchun ajratiladigan doimiy resurs hajmi.
Bundan:
74,97+ 81,34=1,563 100. rubl.
Keyinchalik, yangilangan axborot xavfsizligi tizimining to'lov muddati analitik va grafik usullar yordamida hisoblanadi.
Hisob -kitobni amalga oshirish uchun, axborotni muhofaza qilish tizimi modernizatsiya qilinganidan so'ng, kritik axborot resurslari uchun yo'qotishlar (xavflar) miqdori to'g'risida bashorat qilingan ma'lumotni olish kerak.
13 -jadval

Aktiv	Tahdid	Zarar miqdori (ming rubl)
Kompaniyaning obro'si	Kompaniyaning intellektual mulkini o'g'irlash	500
Ma `lumot	Axborot yaxlitligini buzish	0
Ma `lumot	Ma'lumotlarni yo'q qilish	50
Ma `lumot	Ma'lumotlarga ruxsatsiz kirish	0
Ma `lumot	Axborot tashuvchilarni bilmasdan yo'qotish	70
Ma `lumot	Aloqa kanallari orqali uzatiladigan ma'lumotlarni ushlab qolish	60
Ma `lumot	Shaxsiy ma'lumotlarni oshkor qilish, uzatish yoki yo'qotish	0
Xodimlar	Mutaxassislarning ketishi	150
Xodimlar	Xodimlarni yollash	200
Umumiy yo'qotish			1 030

Yuqoridagi jadvaldan ko'rinib turibdiki, ma'lumotlar bazasini himoya qilish tizimlari modernizatsiya qilinganidan keyin yuzaga kelishi mumkin bo'lgan muammolarning umumiy miqdori sezilarli darajada kamaydi.

Quyidagi ma'lumotlarga e'tibor bering:

• 
  axborotni himoya qilish uchun ajratilgan resursning umumiy qiymati (R_∑) 156,31 ming rublni tashkil etadi;
  
• 
  axborot xavfsizligi hodisalari tufayli kompaniyaning o'rtacha yillik zarari (R_ср) 1,553 ming rublni tashkil etadi;
  
• 
  zararlarning prognoz qilingan yillik hajmi (R_прогн) 1,030 ming rublni tashkil qiladi.
  

Olingan ma'lumotlarga asoslanib, bir yil mobaynida yo'qotishlar qiymatining dinamikasini baholaymiz.
14 -jadval

	1 chorak.	2 chorak.	3 chorak.	1 yil
Axborot xavfsizligi joriy etilishidan oldin	323,25	646,5	969,75	1,293 000
Axborot xavfsizligi joriy qilinganidan keyin	257,5	515	772,5	1,030 000
Yo'qotishlarni kamaytirish	65,75	131,5	197,25	263 000

Tahdidlar chastotasining o'zgarmasligi, shuningdek, yaratilgan axborotni himoya qilish tizimining doimiy ishonchliligi to'g'risida majburiy taxminlar qilinganidan so'ng, tizimning qaytarilish muddatini aniqlash kerak (Tok).

Bu metodik qo'llanmaning formulasi asosida analitik tarzda amalga oshiriladi
Т_ок = R_∑ / (R_ср – R_прогн).
Shunga ko'ra, Т_{ок =} 156,31 / (1,293–1,030) ≈ 0,5943346, bu taxminan 7 oy va 1 hafta.
Ushbu ish loyihasida ko'rib chiqilgan himoya tizimining joriy etilishi axborot xavfsizligi hodisalarini bartaraf etish xarajatlarini kamaytiradi va normal darajadagi xavfsizlikni ta'minlaydi. Taqdim etilgan hisob -kitoblardan ko'rinib turibdiki, zarur himoya darajasini ta'minlagan holda, loyihani amalga oshirish qiymati past (156,31ming rubl).
Xatarlar sonining kamayishi hisobiga Kompaniyaning zarar miqdorining yillik ko'rsatkichini sezilarli darajada kamaytirish mumkin bo'ldi. Modernizatsiyadan oldin bu yiliga 1293 ming rubl edi, modernizatsiya qilinganidan keyin bu 1,030 ming rublni tashkil etdi.
Ta'kidlash joizki, tizimning sarflangan xarajatlarini oqlash muddati atigi 7 oy va 1 haftani tashkil etadi, bu boshqa yechimlar bilan taqqoslaganda sezilarli ustunlikdir.


Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Grishina N.V. Informasionnaya bezopasnost predpriyatiya: Uchebnoe posobie / N.V. Grishina. - M.: Forum, 2018. - 118 c.
2. Shangin V.F., «Informasionnaya bezopasnost kompyuternыx sistem i setey», Uchebnoe posobie. M.: ID. «FORUM» - INFRA M. 2018.
3. https://cyberleninka.ru/article/n/raschet-riskov-informatsionnoy-bezopasnosti-telekommunikatsionnogo-predpriyatiya