Mavzu: Sanoq sistemalari

(a_n a_n-1 … a₁ a₀ a_-1 … a_-m )_p
kabi yozish ham mumkin (n va m – sonning butun va kasr qismi xonalari (razryadlari) soni).
Sonning bu kabi ifodalanishida har bir raqam qiymati o‘z o‘rniga qarab turli xil bo‘ladi. Masalan, o‘nlik sanoq sistemasida 98327 sonida 7 – raqami birlikni, 2 – o‘nlikni, 3 – yuzlikni, 8 – minglikni, 9 – o‘n minglikni ifodalaydi (bu hol faqat o‘nlik sanoq sistemasida):
98327 = 9 ´ 10⁴ + 8 ´ 10³ + 3 ´ 10² + 2 ´ 10¹ + 7 ´ 10⁰ .
Biror boshqa p – asosli sanoq sistemasida a₀, a₁, a₂ … raqamlar a₀, a₁p, a₂p²,… qiymatlarni bildiradi.



Sanoq sistemalari asosi sifatida sistemadagi raqamlar soni olinadi.
Masalan :

• 
  0, 1 – Ikkilik sanoq sistemasi, sababi sanoq sistemasida 0 bitta 1 ikkita raqam bor.
  
• 
  0, 1, 2 – uchlik sanoq sistema. Raqamlar soni 3 ta
  
• 
  0, 1, 2, 3 – to’rtlik sanoq Sistema. Raqamlar soni 4 ta.
  
• 
  Beshlik, oltilik, ettilik ham huddi shu kabi.
  
• 
  0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 – sakkizlik sanoq Sistema
  
• 
  0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 – o’nlik sanoq sistema.
  

Demak biz ihtiyoriy sanoq sistemasini hosil qilishimiz mumkin ekan.
Lekin raqamlar soni bizda cheklangan ya`ni faqat 10 ta raqamga egamiz(10 lik). Bunday holatda asosi 10 dan katta sanoq sistemani hosil qilish uchun lotin harflaridan yoki biror bir belgilar top`lamidan foydalanish mumkin. Biz 16 lik sanoq sistemasini ko`rib chiqaylik. Bu sistemada yetmagan belgilar sifatida alfavit harflaridan foydalanishga kelishilgan: O’ndan boshlab harflar belgilash kiritilgan.