Mavzu: Savod o`rgatishda pedagogik texnalogiyalarni qo`llash. Reja: I. Kirish. I-bob. Savod o`rgatishda pedagogik texnalogiyalarni qo`llash

Kurs ishining maqsadi: Bolalarning tovushlar, so’zlar va so’z birikmalari haqidagi bilim va tasavvurlarini, ularning so’zlarni bo’g’inlarga ajaratish hamda berilgan so’zlardan gap tuzishni bilishini aniqlash.
Kurs ishining vazifasi:
.Tayyorlov guruh bolalarining hikoyalari mazmunan bog‘langan, ma’lum izchillikda, grammatik tomondan to‘g‘ri tuzilgan bo‘lishi kerak.

I-bob. Savod o`rgatishda pedagogik texnalogiyalarni qo`llash.
1.1. Savod o`rgatishda pedagogik texnalogiyalar.
Savodga o'rgatish darslari tayyorgarlik va asosiy davrni o'z ichiga qamrab olib, mazkur bosqichda o'quvchilar bilan olib boriladigan ta’limiy-tarbiyaviy ishlar turli-tumandir. Xususan, bu davrda:- matn, og'zaki va yozma matn haqida, gap, matnning gaplardan tuzilishi, so'z, gaplarning so'zlardan tashkil topishi, ya'ni matn tuzish va uni bo'laklarga bo'lib matn tarkibini tashkil qiluvchi qismlarni idrok etishga o'rgatish, bo'g'in, tovush, harf haqida ma'lumot berish, unli tovushlar va undosh tovushlar haqida ma'lumot berish, tovushlarning unli va undosh tovushlarga ajralishini o'rgatish, alifbedagi rasmlar, o'qituvchi yoki o'quvchilar tomonidan tayyorlangan suratlar asosida matn tuzdirish, o'quvchilar bilgan she'r, hikoya, ertak, maqol, tez aytish va boshqalarni yoddan ayttirish, ularga yangi she'r, hikoya, ertak, maqol, topishmoq kabilarni o'rgatib borish, alifbe darsligidagi so'zlar, uning ma'nolari ustida ishlash, tanish so'zlar asosida o'quvchilarni gap tuzishga o'rgatish, harf va tovush orasidagi mutanosiblik va farqni tushuntirish ishlari olib boriladi.
Mazkur Alifbe darsligiga kiritilgan jumboqli topshiriqlar ko'lami birmuncha keng bo'lib, u o'quvchilarni mustaqil fikrlashga o'rgatadi.
«Bolalarimizni qachondan boshlab, qanday qilib, qanday usulda va uslubda milliy qadriyatimiz, urf-odatlarimiz bilan tanishtirish kerak»ligini o'ylab ko'rishimiz lozimligini, ularda mustaqil fikrlashga rag'bat uyg'otish uchun pedagogik jihatdan ta'sirchan vositalarni izlab topish, o'quv sharoitiga tatbiq etish zarurligini uqtirgan edilar.
Darslikda 20 dan ortiq jumboqli topshiriq va krossvordlar berilgan. Jumboqli topshiriqlarni yechishda o'qituvchi o'quvchilar jamoasining imkoniyatlarini hisobga olishi, ba'zi topshiriqlarni yechishga bolalarni oldindan tayyorlashi, ya'ni jumboqli topshiriqni kattalashtirilgan nusxasini ko'rsatib,undagi ba'zi o'rinlarni izohlashi maqsadga muvofiqdir. Masalan, darslikning 12- 13-betlaridagi jumboqli top□shiriq".Ona-bola ish ustida" va "Guli jonivorlarni sevadi" mavzusi asosidagi mazmunli rasm ham matn tuzish topshiriqlariga bog'lab berilgan bo'lib, ushbu mazmunli rasmlarda Guli ismli qizning oiladagi hayoti tasvirlangan.
Bunda «Guli» ismini o'qitishga tayyorlash uchun darslikdagi gul va i harf tovushining kattalashtirilgan rasmini na-moiyish qilish,
«gul» so'zi bilan bog'liq boshqa ismlarni, masalan, Gulmira, Gulchehra kabilarni eslatish maqsadga muvofiqdir.
Darslikka bu xildagi jumboqli topshiriqlarning kiritilishi o'quvchilarda mustaqil fikrlashni rivojlantirishda, ularni topqirlikka va bilimdonlikka undashda katta ahamiyatga ega. Shuningdek, turmushda bola nutqida faol qo'llaniladigan yoki ularga yaxshi tanish bo'lgan «ma», «min» (14-bet) kabi ba'zi ish-harakatni bildiruvchi so'zlarning darslikka kiritilishi ham, avvalo, alifbe davrining boshlang'ich bosqichida o'quvchilarda muayyan harf-tovushga oid bilimlarni mustahkamlashda, ularga tavsiya qilinayotgan o'quv materiallarning yetarli darajada bo’lishiga, ya'ni ko'proq so'z o'qish imkoniyatini hosil qilishga, qolaversa, ish-harakatni bildiruvchi so'zlar (fe'l)ga oid boshlang'ich amaliy bilimlarni vujudga keltirishga qaratilgan. O'qituvchi darslik materiallari bilan cheklanib qolmay, ushbu so'zlar mazmunini to'liq izohlashda turli mazmunli rasmlardan ijodiy foydalanishi maqsadga muvofiqdir.
Darslikning 17, 33-betlarida T va Y tovush-harflarini o'rganishda mustahkamlash darslari uchun tavsiya qilingan «Bekinmachoq» o'yinida
«harflarni top» rebusining kattalashtirilgan nusxasini tayyorlab, ushbu nusxa asosida harflarni toptirish, rebusda berilgan harflardan so'zlar tuzdirish maqsadga muvofiqdir. Xususan, T tovush-harfini o'rganish uchun tavsiya qilingan rebusdagi OTMA so'zini bolalar osongina topa oladilar, uning tarkibida O, T, M, A tovushlari qatnashgan, ushbu harflar ishtirokida OT, MOT, TOM kabi so'zlarni tuzish mumkin. 33-betdagi rebuslarni ham har ikkovini yonma- yon xuddi darslikda berilganidek, kattalashtirilgan nusxasini sinf xattaxtasiga ilib qo'yib, rebusga berkitilgan harflarni (1-rebusda u, b, m, o, ikkinchi ebusda y, l, o, i kabi) ular birgalikda uy so'zini hosil qilishini toptirish, ushbu harflar ishtirokida ol, mol, yoy, bol, loy kabi so'zlarni tuzdirish mumkin. Bunday mashg'ulotlar bolalaming aqliy faolligini rivojlantiradi, mantiqiy va mustaqil fikrlashga o'rgatadi.
Darslikda ertakdan rasm-lavhalar, ular asosida matn berib borishga ham e'tibor berildi. Xususan, darslikning 16, 18, 31-betlarida Tt, LI, Uu harf- tovushlarni o'rganishga mo'ljallangan darslar uchun «Ochko'z bo'ri», «AH bobo va qirq qaroqchi», «Bo'ri bilan turna» ertaklaridan rasm-lavha va matnlar. berilgan. Ushbu o'rinda o'qituvchi rasmlarning qaysi ertak asosida chizilganligi va uning mazmunini bolalarga hikoya qildirishi, eslatishi maqsadga muvofiqdir. Xususfn, Alifbe davrining boshlang'ich bosqichida o'rganish uchun «Ochko'z bo'ri» ertagiga chizilgan rasm-lavha va matnni quyidagi tartibda o'rganish mumkin.
O'qituvchi bu ertakka ishlangan bir necha rasmlarni o'quvchilarga ko'rsatadi. (Rasmlar sinf xattaxtasiga ilib qo'yiladi.)

• 
  Qani, bolalar, bu rasmlar sizga qaysi ertakni eslatyapti?
  
• 
  «Ochko'z bo'ri» ertagini.
  
• 
  Yaxshi. Kim «Ochko'z bo'ri» ertagini aytib beradi? Albatta, o'quvchilarning javobini to'ldirgan holda, o'qituvchi ertakni qayta, obrazli va jonli ohangda aytib beradi, rasmlar asosida suhbat o'tkazadi. Keyin darslikdagi rasm-lavha tasviri asosida berilgan matn o'qitilib, gaplar tuzdiriladi.
  
• 
  Ana ot.
  
• 
  Ot bo'ridan qo'rqmadi.
  
• 
  U bo'rini tepdi kabi.
  Shuningdek, har bir tovush-harf uchun tavsiya qilingan rasmlar ostida ularning so'z andozasi berilgan bo'lib, ular asosida so'zlarni tovush-bo'g'in tahlilini muntazam o'tkazib borish o'quvchilarning yangi bilimlarni mustahkam o'zlashtirishlariga asos bo'ladi.