Mavzu: Shaxsning hissiy-irodaviy sohasi hissiyot haqida umumiy tushuncha iroda haqida umumiy tushuncha

K.Izard differensial emotsiyalar nazariyasi. Emotsional reaksiyalarning fiziologik mexanizmlari.
K. Izard differensial hissiyotlar nazariyalarini va hissiyotlar paytida yuz mushaklari harakatlarini kodlash tizimini ishlab chiqdI. U shuningdek, yuz ifodasi hissiyot tajribasiga ta'sir qiladigan yuzning teskari aloqa gipotezasi bo'yicha empirik tadqiqotlar o'tkazdi. Uning keyingi tadqiqotlari yosh bolalarning emotsional rivojlanishiga qaratilgan. Faqat bolalar o'z his-tuyg'ularini ochiq namoyon qiladilar. Ular g'azab yoki haddan tashqari quvonch uchun tanbeh berishni bilishmaydi. Ularning shaxsiyatida aks-sado beradigan hamma narsa darhol yorilib ketadi.
Inson yoshi qanchalik katta bo'lsa, hissiy fonni boshqarish uchun ko'proq imkoniyatlar mavjud. Ongli ravishda yoki boshqalarning ta'siri ostida, kattalar o'z ichida atrofdagi voqealarga munosabatda bo'lishni o'rganadi.
Differensial hissiyotlar nazariyasi Izardning fikriga ko'ra, hissiyotlar evolyutsion biologik jarayonlar natijasida paydo bo'lgan va uchta asosiy jihatdan farqlanadi:
-neyrofiziologik substrat;
-ekspressiv komponent (yuz ifodalari va pantomimika);
-inson boshidan kechirayotgan tajribaning o'ziga xosligi
Ushbu mezonlarga muvofiq, Izard inson motivatsion tizimining asosini tashkil etuvchi o'nta asosiy hissiyotlarni aniqladi:
1. quvonch, 6. jirkanish,
2. qiziqish, 7. nafrat,
3. ajablanish, 8. qo’rquv,
4. qayg'u, 9. uyat,
5. g'azab, 10. aybdorlik.
Ushbu o'nta asosiy differensial his-tuyg'ularning o'zaro ta'siri va kombinatsiyalarining turli jarayonlari boshqa barcha insoniy his-tuyg'ularni keltirib chiqaradi. Izard hatto chaqaloqlar ham ba'zi asosiy his-tuyg'ularni boshdan kechirishlari mumkinligini ta'kidladi. Emotsional chegaraning individual darajasiga qarab, bola turli chastotalarda turli xil asosiy his-tuyg'ularni boshdan kechiradi va namoyon qiladi va bu ko'p jihatdan uning boshqa odamlar bilan munosabatlarini belgilaydi. Madaniyat va individual tajriba insonga ekspressiv ko'nikmalarni egallashga yordam beradi, shuningdek, hissiy tajriba paytida xatti-harakatlarga ta'sir qiluvchi ma'lum bir stimul va hissiyot o'rtasidagi munosabatni aniqlaydi.