MAVZU:Shtal va Lavuze g’oyalari o’rtasidagi kurash o’rni. - zang tarkibida - flogiston qolmaydi, chunki u zanglash jarayonida metalldan ajralib
- G. Shtalning fikricha, yog’och yonganda flogiston uchib ketadi metall zanglaganda
- chiqadi. “Ruda tarkibida flogiston tutmagani uchun pista ko'mirda yonib flogistonni
- qabul qiladi va pista ko'mir kulga aylanadi - unda flogiston yo'q. Metall esa flogistonga
- boyidi.” G. Shtalning ta’kidlashicha, havo yonish jarayonida yordam bermaydi, u faqat
- flogiston tashuvchidir. U ko'plab tajribalar yordamida flogistonning “qaytaruvchilik
- xossasini isbotladi”, metallni qizdirib oksid hosil qildi, metall oksidlarini ko'mir yoki
- boshqa "yog’simon” moddalar aralashtirib qizdirish natijasida metallni ajratib oldi. Qayd
- etish iozimki, flogiston nazariyasi har xil kimyoviy jarayonlarni (doimo to'g’ri
- bo'lmasada) izohlab beruvchi birinchi ta'limot edi.
Flogiston nazariyasiga qarshi bo’lgan E. Meyer so'zlariga ko'ra bu hodisalami - Flogiston nazariyasiga qarshi bo’lgan E. Meyer so'zlariga ko'ra bu hodisalami
- tushuntira olish uchun ularda imkoniyat yo'q: “G. Shtal va maslakdoshlarini o'zlari
- yaratgan nazariya ko'zlarini ko'r qilib qo'ydi, shuning uchun ham ularning hech biri
- flogistoncha xulosa va eksperimental faktlar qarama-qarshi ekanligini ko'ra olishmadi”,-
- deydi. O'z ta'limotini targ’ib etgan G. Shtal flogistonning realligiga ishonarli va
- oltingugurtning “sintezi" va “analizi” buning uchun ishonchli dalil deb hisoblaydi. G.
- Shtal qizdirilgan tigelga bir draxmadan (1 draxma = 4 gramm og’irlik o'lchov birligi) kuporos moyi (sulfat kislota) bilan “vino toshi moyi’’ (ya'ni tozalanmagan kaliy
- gidrotartrat tuzi KHC 4 H 4 O 6 dan olingan potashning to'yingan eritmasi) aralashmasini
- solib, avval “kuporosli vino toshi” (kaliy sulfati)ni tayyorladi. Olingan tuzga potash va
- ko'mir kukuni bilan ta'sir etib suyuqlantirdi va “oltingugurt jigari”ni ajratib oldi. Olim bu
- jarayonni kuporos moyi ko'mirdan flogistonni ajratib oldi va uning yordamida qaytadan
- oltingugurt ajralib chiqdi deb hisoblaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
