Mavzu: Shtal va Lavuze g’oyalari o’rtasidagi kurash o’rni

Lavuazye 1791 yilgacha porox ishlab chiqarishni boshqargan. U porox arsenalida yashagan; uning laboratoriyasi ham shu yerda joylashgan bo'lib, uning deyarli barcha kimyoviy ishlari shu yerdan chiqqan. Lavuazye laboratoriyasi oʻsha davrda Parijdagi asosiy ilmiy markazlardan biri edi. Unda turli bilim sohalari vakillari ilmiy masalalarni muhokama qilish uchun yigʻilishardi, yangi boshlagan yosh fan xodimlari esa Lavuazye bilan oʻqish uchun bu yerga kelishdi. Ilmiy ishlar, dehqonchilik va porox arsenalini boshqarish bo'yicha darslardan tashqari, Lavuazye akademiya yoki hukumat nomidan turli komissiyalarda qatnashgan. Masalan, 1783-yilda Akademiya nomidan Lavuazye "mesmerizm" haqida ma'ruza, 1784-yilda "aerostatlar" haqida hisobot tuzdi. Lavuazyening barcha ma’ruzalarida uning masalaning asl mohiyatiga nazar tashlash, tiniq, intizomli, mutanosib fikrlash muhriga ega boʻlish va shu bilan birga oʻz faoliyatida keng insonparvarlik tamoyillariga asoslangan olijanob tabiatni fosh etish kabi gʻayrioddiy qobiliyati namoyon boʻladi.

Bu tamoyillar uning ilmiy asarlarida tez-tez uchrab turadi, lekin asosan o'zi tomonidan olib borilgan qamoqxonalarni o'rganishda, Nekker vazirligida, akademiya nomidan va uning qishloq xo'jaligi sinfining ahvolini yaxshilashga qaratilgan faoliyatida namoyon bo'ladi. 1783—1788-yillarda Lavuazye Parijdagi jamiyat va qishloq xo'jaligi qo'mitasining a'zosi edi. Butun bir qator ma'ruzalarida u soliq islohoti va dehqonchilik madaniyatining eng yaxshi usullarini tarqatish orqali qishloq xo'jaligi sinfining pozitsiyasini o'zgartirish zarurligini ta'kidlaydi.

1787-yilda Orlean provintsiyasi assambleyasida uchinchi mulk vakili sifatida u yerda tabiiy yo'l hizmatini o'zgartirish, odamlar uchun turli xil xayriya muassasalarini tashkil etish, qashshoqlik va qarilikdan sug'urta fondi va boshqalar haqida ma'ruzalar qiladi. 1778-yilda o'z mulkiga ega bo'lgan Lavuazye, asosan, qo'shni yer egalariga yordam berish istagi tufayli agrotexnik tajribalar o'tkazdi va ularga "eng yaxshi tamoyillarga asoslangan qishloq xo'jaligi namunalarini" berdi. 1788-yilda Lavuazye qishloq xo'jaligi qo'mitasiga o'zining agrotexnik tajribalarining samarali natijalari to'g'risida hisobot taqdim etishi mumkin edi.

Foydalanilgan adabiyotlar: Kimyo tarixi. B.Sobirov.