Mavzu: Simlar bilan ishlash. Simlar bilan ishlashda chilangarlik operatsiyalari

Oʻzbekiston – Finlandiya Pedagogika instituti, Sanʼatshunoslik fakultetini Texnologik taʼlim yoʻnalishi 208 – guruh talabasi Toshtemirov Fayzalining “TTP” fanidan tayyorlagan taqdimoti.

Mavzu: Simlar bilan ishlash. Simlar bilan ishlashda chilangarlik operatsiyalari

Ish rejasi: • Simlar haqida maʼlumot; • Simlarning uchida halqa hosil qilish • Yoʻgʻon, qattiq simlardan halqa hosil qilish • Simlardan prujinalar tayyorlash

Simlarni egish, bukish yoli bilan har xil shaklga keltirish mumkin. Simlarning bu xususiyatlaridan foydalanib oquv ustaxonalarida ulardan koplab buyumlar, korgazmali oquv qurollari, asboblar tayyorlanadi. Simlardan (ularning yogon-ingichkaligiga va qattiq-yumshoqligiga qarab) turli maqsadlarda ishlatiladigan ilgaklar, tunuka qutichalarning gardishlari, har xil geometrik shakllar, prujinalar, otvyortka va chizgich kabilar tayyorlanadi.

Simlarning uchida halqa hosil qilish mashqi. 1. Ortacha yogonlikdagi (diametri 56 mm li) yumshoq simlarning uchida halqa hosil qilishda: a) simlardan otkir jagli ombur bilan keragidan 1015 mm uzunroq olchamdagi zagotovka qirqib olinadi; b) simlarning uchida halqa hosil qilish yumaloq jagli omburlar yordamida bajariladi. Ombur jaglarining yogon-ingichkaligiga qarab hosil boladigan halqalarning diametri turlicha boladi; v) halqalarning sifatli chiqishi uchun simlarning uchi ombur jaglari orasiga olib qisiladi (simning uchi ombur jaglaridan otib ketmasligi kerak);

1 – rasm. Simlarning uchini xalqalash; a, b, s, d simlarning uchida xalqa va ilmoq hosil qilish, e1, e2, e3 xalqa tayyorlash

g) katta olchamli (ombur jaglari diametridan katta olchamli) halqalarni hosil qilishda simlar yumaloq jagli omburlar bilan ketma-ket yegiladi (1-rasm). 2. yogon, qattiq simlardan halqa hosil qilishda: a) simlarning uchidan halqa aylanasi uzunligining yarmiga teng kesma olchanib belgi qoyiladi; b) halqa diametriga teng yogonlikdagi sterjen (moslama) olinadi; v) simni moslama bilan birgalikda tiskiga qistiriladi (simga qoyilgan belgi 2-rasm, a da korsatilganidek tiski jaglaridan yarim halqa uzunligida yuqoriga chiqarib ornatiladi) va bolgalab yarim halqa hosil qilinadi;

2 rasm.Yo`g`on

3 rasm. Simlardan purjinalar tayyorlash;

Buning uchun prujina orovchi moslama stanoknnng oldingi va ketingi babkalariga ornatiladi. Simni keskich tutqichga qistirilgan taxtakach orqali otkazilib, moslama teshigiga kiritiladi. Stanokni togri va teskari yonalishda ay-lantirish bilan onaqay va chapaqay spirallar (prujinalar) xosil qilinadi (3-rasm, d). Prujinaning bir tekis oralishini taminlash uchun stanokni sekin aylanishga sozlab, surilishni sim diametri (qadami) ga moslanadi.

Foydalanilgan adabiyotlar 1). G. M. Abduqodirov “TTP” (Turon-2018); 2). M.A.Bobojonov “Texnologik oqimlar” (Toshqand-2009); 3). N.A.Sharipov “Tarbiyaviy mehnat” (TDPU-2014); 4). B. M. Muhliboyev “Ta’lim mehnati” (TDPU-2016); 5). A. V. Olimov “Texnologik uskunalar” (Toshqand – 2018); 6). Sh.S.Sattorov “Texnologiya” (Buxoro-2017);