mavzu soat juftlik Bolalar rivojlanishining genetik asoslari

DNK - bu o'sish va rivojlanish uchun tanaga zarur bo'lgan oqsillarni ishlab chiqarishni boshqaradigan spiral-zinapoyasimon molekula; deoksiribonuklein kislotasining qisqartmasi.

Barcha bolalarda genlarning katta qismi bir xil. Ushbu universal genlar orasida bolalarga inson bilan til orqali muloqot qilish, yurish va chopish va ijtimoiy munosabatlarni shakllantirish kabi asosiy qobiliyatlarni rivojlantirishga imkon beradigan narsalar mavjud. Qolgan (kichik) gen ulushi bolalar orasida turlicha. Bu xildagi genlar orqali ba`zi bolalarning nisbatan baland yoki past bo'yli, og'ir yoki ozg'in, faol yoki passiv, hissiy ta`sirchan yoki kurashuvchan, sog'lom yoki kasallikka chalinuvchan bo'lishlari kuzatiladi. Ajablanarlisi shundaki, universal va individual genlar o'zaro birlashadi, chunki ma'lum bir bola o'ziga xos ko'rinishga, kulgiga va yugurishga intilishni rivojlantiradi. Ham universal, ham individual genlar bola uchun voqealar zanjirini boshlab beradi. Genlar bolaning organlarida, miya zanjirlarida va tananing boshqa tizimlarida mavjud bo'lgan individual hujayralar ishiga bevosita ta'sir ko`rsatadi. Ushbu tizimlar o'z navbatida bolaning xulq-atvoriga, munosabatlariga va ta'limiga ta'sir qiladi. Shunday qilib, genlar kuchli, ammo ular xususiyatlar uchun oddiy reseptlar yoki loyihalar emas. Aksincha, genetik ko'rsatmalardan kelib chiqadigan oqsillar bolaning hujayralariga tarqaladi va ularning ta'siri qisman (asosan, ba'zi hollarda) bolaning sog'lig'i va faoliyatiga bog'liq. Misol uchun, genetik jihatdan astma kasalligiga chalingan 8 yoshli bolada kamdan-kam hollarda nafas olish xavfi ko'tarilishi mumkin, chunki uning oilasi unga tegishli tibbiy yordam ko'rsatib, uni itlar va mushuklarning junlaridan himoya qiladi, bu uning xirillash va yo'talish uchun shaxsiy qo'zg'atuvchisidir.
Darhaqiqat, istalgan vaqtda hujayrada genlarning faqat bir qismi faol bo'ladi. Tananing sog'lig'i va yetuk holatiga javoban hujayralar faollashish uchun ma'lum genlarni tanlaydi. Boshqa genlar harakatga chaqirilish vaqti kelguncha uxlab qoladi. Bu haqiqat jismoniy ko'rinish va mahoratdagi yetuk o'zgarishlarning tartibini tushuntirishga yordam beradi. Misol uchun, bola jinsiy yetilish uchun genlar bilan tug'iladi, ammo tanasi o'smirlik davri boshlangunga qadar tegishli gormonlarni qo'zg'atishini kutadi. Genlar shuningdek, ba'zi kasalliklar va ruhiy salomatlik bilan bog`liq g'ayritabiiy ko'rinishlarda bo'lish sababini ham tushuntiradi: odamlarni bir nechta sharoitlarga moyil qiladigan genlar, yetuk holatlar va atrof-muhit ularning ta'sirini keltirib chiqarmaguncha jim turadi.