Mavzu: So`zlarning lug`aviy ma`nolari haqida ma`lumot

qushcha (kichraytish), o'qi (aniq nisbat), o'qit (orttirma nisbat) shakllaridir.

So'z o'zgartirish shakli grammatik munosabatlarni vujudga keltiruvchi shakldir. Bu 

shakl nutqda so'zlarning o'zaro munosabatlarini (bog'Ianishini) ifodalaydigan

shakldir. Masalan, Kumushning bu holi bechora onaning yuragini ezar!(A. 

Qod.) gapidagi -ning,-ni so'z o'zgartiruvchi qo'shimchalar so'zlarning birikishi

uchun muhim vaziia bajaradi.

---

❖ Lug'aviy ma'noga mos keladigan, turli munosabatlarni

ifodalaydigan shakl so'zning modal shaklidir. Masalan, bola-

bolalar (birlik vako'plik), qush -

qushcha (kichraytish), o'qi (aniq nisbat), o'qit (orttirma

nisbat) shakllaridir

.

---

❖

.Qo'shimchalar. So'zlarning o'zak va negiziga turli qo'shimchalar qo'shilishi orqali grammatik ma'no hosil bo'ladi. Masalan, kitoblar, bolalar, uydan, ishdan, ishga, 

oq, yozish kabi.

Yordamchi so'zlar. Yordamchi so'zlar, asosan, ko'mak-chilar mustaqil so'zlar bilan birikib grammatik ma'no ifodalaydi.Masalan: Otabek Rahmatning bu so'zini samimiyat

bilanqarshi oldi. (A. Qod.)

❖

So'z tartibi. So'zlarning gapda o'rin almashuvi grammatikma'no ifodalashga xizmat qiladi. Masalan, uzoqdan katta uyko'rindi, -uy uzoqdan katta ko'rindi.

❖

So'zlarni takrorlash. Nutqda so'zlarni takror holda ishlatishorqali grammatik ma'no hosil bo'ladi. Olcha va shaftolilar g'ij -g'ij, shoxlarining boshlari yerda .(O.)

❖

Ohang. Gap yoki so'zlarni turli ohanglarda aytilishi hamgrammatik ma'no ifodalashga xizmat qiladi. Masalan, Fotima keldi.(darak gap), Fotima keldimi? (so'roq gap), Fotima keldi ! 

(his -hayajon gap).

❖

So'zlarni juftlash. So'zlarni juftlash ham grammatik ma'nohosil qiladigan vositalardandir. Masalan, katta -kichik, yaxshi -yomon kabi So'zlarning juftlanishi natijasida kattalar

hamkichiklar ham, yaxshilar, yomonlar ham, xullas, hammaningifodalanishi ham grammatik ma'nodir.