Мавзу: статистика фанининг предмети ва усули

Ўсиш ёки камайиш суръати (К.ў.к.). Щар =айси кейинги давр даражаси бошлан\ич ёки ўзидан олдинги давр даражасига нисбатан неча маротаба катта эканлигини кўрсатади. Бу кўрсаткични щисоблаш учун щар =айси кейинги давр даражасини бошлан\ич ёки ўзидан олдинги давр даражасига бўлиш керак:
Y_i
Кў.к. = -- * 100 базисли усул;
Y₀
Y_i
Кў.к. = -- * 100 занжирсимон усул.
Y_i-1
Агар жорий давр даражасини базис давр даражасига та==ослаш натижасида олинган кўрсаткич 1 дан катта чи==са, у щолда у жорий давр даражасининг базис давр даражасига нисбатан неча марта (агар фоизда бўлса, неча фоиз) кўп эканлигини кўрсатади.
+ўшимча ўсиш (камайиш) суръати (К.ў.к.) щам икки усулда ани=ланади. Биринчи усулда щар бир кейинги давр даражасидан бошлан\ч давр даражаси айирилиб, натижа 100га кўпайтирилади ва бошлан\ич давр даражасига бўлинади:
(Y_i – Y₀) * 100
К_=.ў. = ------- (базисли усул).
Y₀
Иккинчи усулда щар бир кейинги давр даражасидан олдинги давр даражаси айрилиб, натижа 100га кўпайтирилади ва ўзидан олдинги йил даражасига бўлинади:
(Y_i – Y_i-1) * 100
К_=.ў. = -------- (базисли усул).
Y_i-1
Агар ўсиш ёки камайиш суръатлари щисобланган бўлса, у щолда =ўшимча ўсиш (камайиш) суръатини =уйидагича щисоблаш мумкин:
К_=.ў. = К_ў.=. – 100 К_=.ў. = К_ў.=. – 100.
Занжирсимон =ўшимча ўсиш (камайиш) суръати айрим щолларда ўзгармас ёки муттасил пасайиб бориш йўналишига эга бўлиши мумкин. Аммо бу ерда =ўшимча ўсиш суръати сўниб бормо=да деган хулоса келиб чи=майди. Буни исботлаш ма=садида 1 фоиз =ўшимча ўсиш(камайиш)нинг мутла= мощияти деган кўрсаткич щисобланади:
занжирсимон =ўшимча мутла= ўсиш (камайиш даражаси)
|%| = -------------------------------
занжирсимон =ўшимча ўсиш(камайиш) суръати
Y_i+1
|%| = --------- .
100
Бу ерда: Y_i+1 – щар бир кей инги давр даражаси.
Демак, бу кўрсаткични щисоблаш учун занжирсимон мутла= ўсиш (камайиш0 даражасини занжирсимон =ўшимча ўсиш (камайиш) суръатига бўлиш керак. +айд =илинган кўрсаткичларнинг щисоблаш тартибини регионда ишлаб чи=арилган ялпи ички ма=сулот маълумотлари мисолида кўриб чи=амиз (72-жадвал).