M asalan, tog' yonbag'ri yoki sun’iy nishablikning asosida suvli, qum li-shag'alli jins qatlam i mavjud bo'lsa ham da suffoziya rivojlanishi uchun sharoit mavjud bo'lsa, mayda zarralam ing yuvilib chiqishi natijasida tog' jinslarining zichligi kamayib, g'ovakligi ortadi. Bu hodisa jinslam ing yuqori qatlam lardan bo'lgan og'irlik kuchi ta ’siridan zichlanishiga, yonbag'irlarda yoriqlam ing hosil bo'lishiga va qiyalik turg'unligining buzilishiga olib keladi. Agar suffoziya inshoot asosining tagida sodir bo'lsa, katta m iqdorda va notekis deformatsiyaga sababcSuffoziya tog‘ jinslarining suv o ‘tkazuvchanligini keskin o'zgartirishi. yoriqlar orasida yuvilgan yo'llar hosil qilishi m um kin, natijada qurilish kotlovanlariga va yer osti inshootlariga k o 'p m iqdorda suv quyilishi, kanallardan, suv om borlaridan, sug'orish dalalaridan ko'p m iqdorda suv yo'qotilishi m um kinhi bo'Iadi, oqibatda inshootlar buzilishi m um kin - M asalan, tog' yonbag'ri yoki sun’iy nishablikning asosida suvli, qum li-shag'alli jins qatlam i mavjud bo'lsa ham da suffoziya rivojlanishi uchun sharoit mavjud bo'lsa, mayda zarralam ing yuvilib chiqishi natijasida tog' jinslarining zichligi kamayib, g'ovakligi ortadi. Bu hodisa jinslam ing yuqori qatlam lardan bo'lgan og'irlik kuchi ta ’siridan zichlanishiga, yonbag'irlarda yoriqlam ing hosil bo'lishiga va qiyalik turg'unligining buzilishiga olib keladi. Agar suffoziya inshoot asosining tagida sodir bo'lsa, katta m iqdorda va notekis deformatsiyaga sababcSuffoziya tog‘ jinslarining suv o ‘tkazuvchanligini keskin o'zgartirishi. yoriqlar orasida yuvilgan yo'llar hosil qilishi m um kin, natijada qurilish kotlovanlariga va yer osti inshootlariga k o 'p m iqdorda suv quyilishi, kanallardan, suv om borlaridan, sug'orish dalalaridan ko'p m iqdorda suv yo'qotilishi m um kinhi bo'Iadi, oqibatda inshootlar buzilishi m um kin
Xulosa - Suffoziya jarayoni zovurlarning sam arali ishlash rejim ini, suv yig'uvchi inshootlar suzgichlarini. beton ariqchalarini buzadi. Suffoziya jarayonini keltirib chiqaruvchi sabablarga filtratsion oqim ning gidrodinam ik bosimi yoki oqim suvining eritish qobiliyati kiradi. Agar gidrodinam ik bosim kuchli bo'lsa, m a’lum sharoitda butun jins massasini harakatga keltirishi va jins oqm a holatiga o'tishi mum kin. Agar u kichik bo'lsa, faqatgina m ayda zarralargina harakatga keltirilishi va ular yuvilishi m um kin. Agar yer osti suvlarining eritish qobiliyati kuchli bo'lsa, tuzlar yoki tuzli jinslar ko'p m iqdorda eriydi. tashiladi va tog' jinslarida qo'shim cha g'ovak va bo'shliqlar hosil bo'Iadi. N .M .B ochkova (1933), A .N .Patrashov (1938-1945) va V .S.Istom ina (1957) lam ing tadqiqot ishlari natijasiga ko'ra, suffoziya jarayoni asosan. granulom etrik tarkibi, turli-tum anlik (notekislik) koeffitsiyentining qiym ati 20 dan ortiq, gidravlik gradiyent J>5 bo'lganda rivojlanadi
Foydalanilgan adabiyotlar - Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
- Abdullayev X. M., Sobr. soch., t. 1—7, T., 1964-69;
- Akramxodjayev A. M., Litologiya neftegazonosnix melovix otlojeniy Ferganskoy depressii, T., 1960;
- Obruchev V. A., Geologiya asarlari, T., 1955;
- Endogennie rudnie formatsii Oʻzbekistana, T., 1968;
- Geologiya gazovix mestorojdeniy Oʻzbekistana, T., 1971.
Do'stlaringiz bilan baham: |
