Мавзу: Суғурта ташкилотларида бухгалтерия ҳисоби фанининг предмети, объекти ва вазифалари

 

---

85 
Nazorat savollari 
 
1. Qayta sug‘urtalash deganda nimani tushunasiz? 
2. Qayta sug‘urtalash shartnomasining qanday turlari mavjud? 
3. Qayta sug‘urtalash qanday shakllarda amalga oshiriladi? 
4. Fakultativ va obligatorli qayta sug‘urtalashning o‘ziga xos 
xususiyatlari nimalardan iborat? 
5. Obligatorli qayta sug‘urtalash shartnomalarining qanday 
turlarini bilasiz? 
6. Fakultativ qayta sug‘urtalash shartnomalari bo‘yicha su-
g‘urta mukofotlarini hisobga olish qanday amalga oshiriladi? 
7. Obligatorli qayta sug‘urtalash shartnomalari bo‘yicha su-
g‘urta mukofotlarini hisobga olish qanday amalga oshiriladi? 
8. Fakultativ qayta sug‘urtalash shartnomalarining bosqichma-
bosqich to‘lanishini hisobga olish tartibini tushuntirib bering. 
9. Deponentlangan sug‘urta mukofotlari hisobda qanday aks 
ettiriladi? 

---

86 
 
 
 
IX bob. QAYTA SUG‘URTAGA BERILGAN RISKLAR 
BO‘YICHA OLINGAN SUG‘URTA QOPLAMALARINI 
HISOBGA OLISH 
 
9.1. Qayta sug‘urta berilgan risklar bo‘yicha 
hisob-kitoblarni amalga oshirish 
Ma’lumki, qayta sug‘urtalash amalga oshirilganda, sug‘urta-
lovchi to‘g‘ridan-to‘g‘ri sug‘urtalash shartnomasi bo‘yicha sug‘ur-
talanuvchining oldida javobgar bo‘lib qolaveradi. Qayta sug‘urta-
lash shartnomasiga ko‘ra qayta sug‘urtalovchi sug‘urta zararini 
qoplash bilan bog‘liq zararning bir qismini, ya’ni shartnomada 
belgilangan ulushda qoplab berishi lozim.
Ushbu qoplamani olish uchun sug‘urtalovchi (qayta sug‘urta-
lanuvchi) qayta sug‘urtalovchiga bergan arizasiga quyidagilarni 
ilova qilgan holda jo‘natadi: 
− belgilangan tartibda tasdiqlangan to‘g‘ridan-to‘g‘ri sug‘urta 
shartnomalarining nusxalari (sug‘urta polisi, kvitansiya, ma’lu-
motnoma, sertifikat yoki boshqalar); 
− sug‘urta hodisasining yuz berganligini tasdiqlovchi hujjatlar 
(sug‘urta dalolatnomasi, unga tegishli idoralarning ma’lumotno-
malari ilova qilinadi, sug‘urta hodisasining yuz berganligini va 
sabablarini, zarar hajmini tasdiqlovchi hujjatlar); 
− to‘g‘ridan-to‘g‘ri sug‘urta shartnomalari bo‘yicha sug‘urta qop-
lamalarining to‘langanligini tasdiqlovchi hujjatlar. 
Qayta sug‘urtalash shartnomalarida shu narsa ko‘rsatilishi za-
rurki, qayta sug‘urtalovchi qayta sug‘urtalanuvchining sug‘urta ho-
disasini tekshirish va sug‘urta qoplamasini to‘lash bilan bog‘liq qa-
rorlariga amal qiladi. Shuning uchun qayta sug‘urtalovchi qayta 
sug‘urta hodisasini qaytadan tekshirishi mumkin bo‘lmaydi va o‘z 
zimmasiga olgan majburiyatning tegishli qismi bo‘yicha sug‘urta 
qoplamasini qayta sug‘urtalanuvchiga to‘lab berishi shart. Mazkur 
holat agar qayta sug‘urtalovchi to‘g‘ridan-to‘g‘ri sug‘urta shartno-
malari bo‘yicha sug‘urta hodisasini izchil o‘rgangan va sug‘urtala-

---

87 
nuvchi javobgar shaxslardan sug‘urta zararini undirish huquqidan 
voz kechmagan va qoplama olmagan taqdirda qo‘llaniladi.
Qayta sug‘urtalovchi qayta sug‘urtalanuvchi tomonidan su-
g‘urta qoplamasi qayta sug‘urtalash shartnomasi amal qilish mud-
dati tugagandan so‘ng to‘langan bo‘lsa ham o‘ziga tegishli sug‘ur-
ta qoplamasini qayta sug‘urtalanuvchiga to‘lab berishi shart.
Qayta sug‘urtalanuvchi qayta sug‘urta bo‘yicha olingan sug‘urta 
qoplamalarining hisobini 9070 schyot “Qayta sug‘urta qilish va re-
trotsessiyaga berilgan risklar bo‘yicha zararlar ulushining qoplani-
shi bo‘yicha daromadlar” orqali olib borish maqsadga muvofiq hi-
soblanadi. Qayta sug‘urtalovchidan olinadigan hisoblangan sug‘urta 
tovoni summasiga 4060 “Qayta sug‘urta qilishga berilgan risklar 
bo‘yicha olinadigan schyotlar” schyotining debeti bo‘yicha 9070 
“Qayta sug‘urta qilish va retrotsessiyaga berilgan risklar bo‘yicha za-
rarlar ulushining qoplanishi bo‘yicha daromadlar” schyotining kre-
diti bilan bog‘langan holda, yozuv amalga oshiriladi. Qayta sug‘ur-
taga berilgan risklar bo‘yicha sug‘urta qoplamalarini hisobga olish 
quyidagi provodkalar orqali amalga oshiriladi.