Mavzu: tadbirkorlik faoliyati, uning ahamiyati va zaruriyati

Tadbirkorlik atamasi qachon vujudga kelgan?

"Tadbirkor" soʻzi fransuz tilidan olingan soʻz sanaladi. Bu soʻz birinchi marta Jak de Bruslon tomonidan tuzilgan va 1723-yilda nashr etilgan, Dictionnaire Universel de Commerce nomli fransuzcha lugʻatda paydo boʻlganini bilishimiz mumkin. „Sarguzashtchi“ atamasi koʻpincha Buyuk Britaniyada xuddi shu maʼnoga ishora qilish uchun ishlatilgan. Tadbirkorlikni oʻrganish klassik iqtisodda asos boʻlgan irland-fransuz iqtisodchisi Richard Kantillonning XVII asr oxiri va XVIIIasr boshlaridagi ishlariga toʻgʻri keladi. Uilyam Stenli Jevons „siyosiy iqtisod beshigi“ deb hisoblagan „Umumiy savdo tabiati“ (Essai sur la Nature du Commerce en Général) essesida Kantillon bu atamaga birinchi marta taʼrif bergan. Kantillon ushbu atamani ,,mahsulot uchun maʼlum bir narxni toʻlaydigan hamda uni belgilanmagan narxda qayta sotadigan, resurslarni olish va ulardan foydalanish toʻgʻrisida qaror qabul qilish, shu bilan birga korxonaning xavf-xatarini tan olish“ deb taʼriflagan. U tadbirkorni - moliyaviy daromadni maksimal darajada oshirish uchun bor imkoniyatlaridan foydalanish yo'lida resurslarni ongli ravishda taqsimlaydigan tavakkalchi shaxs deb hisoblagan. Kantillon tadbirkorni tavakkal qilishga va noaniqlik bilan shugʻullanishga tayyorligini taʼkidladi, shu bilan birga u tadbirkorning funksiyasiga eʼtibor qaratdi , tadbirkor va pulni taqdim etgan mulkdorning funksiyasini ajratdi.

Shuningdek, Jan-Batist Sey tadbirkorlarni iqtisodiy rivojlanishiga harakatlantiruvchi kuchlarini belgilab berib, ularning ishlab chiqarishini toʻplovchi omillaridan biri sifatidagi rolini taʼkidlab, resurslarni unumdorligi pastroq hududlardan samaraliroq hududlarga taqsimladi. Sey va Kantillonlar fransuz tafakkur maktabiga mansub va fiziokratlar nomi bilan tanilgan.
Rossiya tarixida turli davrlarda tadbirkorlar turlicha nom bilan chaqirilgan yaʼni, savdogarlar, ishlab chiqaruvchilar, sanoatchilar. Ular yangi yerlarni kashf etdilar, ishlab chiqarish quvvatlarini qurdilar, savdo va tashqi iqtisodiy faoliyat bilan shugʻullandilar. Pyotr I Rossiyadagi birinchi aktsiyador boʻlib, aktsiyadorlik jamiyatlarining rivojlanishini qoʻllab-quvvatladi: 1699-yil 27-oktyabrda u „Boshqa shtatlarda boʻlgani kabi uning shtatida ham savdogarlar tashkil etish toʻgʻrisida…“ farmon chiqardi.
Germaniyada oʻrta asrlardagi savdogarlar gildiyalari davridan beri hunarmand tadbirkor sifatida ishlash uchun maxsus ruxsatnomaga muhtoj boʻlgan edi, bu kichik malaka isboti, Meister sertifikati hunarmandlar uchun shogirdlar tayyorlashni cheklaydi. Ushbu institut 1908-yilda Germaniya Reyxida 1871-yilda joriy etilgan erkin savdo deb ataladigan davrdan keyin joriy etilgan. Biroq, biznesni boshlash uchun sizning malakangizni tasdiqlashingiz shart emas edi.