Mavzu: Tadqiqot darajalari

Mundarija:
1.Kirish……………………………….…….1-3
2.Asosiy qism………………………………3-7
3.Xulosa…………………………………….7-8
4.Qo`llanilgan adabiyotlar…………………..7-8


Mavzu:Tadqiqot darajalari

• 
  Fundamental ilmiy tadqiqotlar
  
• 
  Tadqiqotning nazariy darajasi
  
• 
  Tadqiqotning empirik darajasi
  
• 
  Ilmiy tadqiqot
  

Asosiy qism:
Fundamental ilmiy tadqiqotlar
Fundamental ilmiy tadqiqotlar-inson,jamiyat va tabiiy muhitning yuzilish,faolyati va rivojlanishining asosiy qonuniyatlari haqida yangi bilimlarni olishga qaratilgan nazariy faolyat.Fundamental ilmiy tadqiqotning yakuniy maqsadi qonunlar,nazariyalar,tamoyillar ,tadqiqot yunalishlari va boshqa shakllarda ifodalangan yangi ilmiy bilimlarni olishdir.Fundamental tadqiqotlarning yagona ta`rifi yo`q.Ammo bu hususiyatga ega bo`lgan hodisa jarayonlar yoki hodisalarning ma`lum bir sinfiga nisbatan qo`llanilishiga mumkun bo`lgan nazariyani ishlab chiqish yoki tekshirishni o`z vazifasi qilib olgan tadqiqotdir.
Fundamentallikning eng muhim belgilaridan biri tadqiqot asosida yotgan gipotezadir.
Fundamental tadqiqotning asosiy vazifasi kognitivdir;bevosita maqsad –umumiy harakterga ega va tabiiy doimiylikka ega bo`lgan tabiiy qonunlar haqida xulosalar chiqarishdir.Ochilgan hodisalarning fundamental tabiatning asosiy belgilari:
a)kontseptual universiallik
b)fazoviy-zamonaviy jamoa
Ilmish kashfiyotlardagi masalalarni hal etish
Ilk bor ilmiy kashfiyotlar bilan bog`liq munosabatlarni hal etish to`g`risidagi masala London kongressida qo`yildi.Keyin bu masala Venetsiya,Bern,Turin kabi kongresslarda hal etildi.1922-yildan boshlab ,17yil davomida Millatlar ligasi intellectual hamkorlik ligasi qo`mitasi doirasida ilmiy kashfiyotlar masalasini muhokama qilish bilan shug`ullangan .Shundan keyin bir qancha joylarda masalani hal qilishga urinishgan .Il1947 yilda SSSR Fanlar akademiyasi prezidentining taklifi bilan akademik S.I. Vavilov Sovet Ittifoqida dunyoda birinchi marta ilmiy tadqiqot natijalari samaradorligini baholashni ta'minlaydigan davlat ilmiy ekspertizasi va kashfiyotlarni ro'yxatga olish tizimi joriy etildi. 1967 yil iyun-iyul oylarida bo'lib o'tgan Stokgolmdagi intellektual mulk bo'yicha diplomatik konferentsiyada ilmiy kashfiyotlar insonning intellektual faoliyati shakllaridan biri
3
sifatida e'tirof etildi.
1978 yilda Jahon intellektual mulk tashkilotiga a'zo davlatlar xalqaro ro'yxatga olish to'g'risida Jeneva shartnomasini qabul qildilar. ilmiy kashfiyotlar. Shuni ta'kidlash kerakki, ilmiy tadqiqotlar natijalari bilan bog'liq munosabatlarni tartibga soluvchi va ularning samaradorligini ob'ektiv baholash asosida eng muhim kashfiyotlarni tanlashni ta'minlaydigan eng maqbul tashkiliy-huquqiy mexanizmlarni topishga ancha uzoq vaqt sarflanganiga qaramay, ushbu muammo hali toʻliq oʻz yechimini topgani yoʻq, uning bir qator iqtisodiy, ilmiy, huquqiy va boshqa masalalari boʻyicha olimlar oʻrtasida yagona fikr mavjud emas. Bu muammoga qiziqish, avvalambor, fanning nafaqat iqtisodiy resurslarni iste'molchisi, balki jamiyatning texnik, iqtisodiy, ijtimoiy va boshqa darajalari holatiga ta'sir qiluvchi natijalarni ishlab chiqaruvchisi ekanligi bilan bog'liq. Bozor munosabatlari sharoitida ilmiy ish natijalari tovarning o'ziga xos turi bo'lib, uning iste'mol xususiyatlari, xususan, moddiy olamning o'rnatilgan yangi xususiyatlari, qonuniyatlari, hodisalari to'g'risidagi bilimlar to'g'ridan-to'g'ri foydalanishga mos kelishidan iborat. keyingi foydalanish.
Ilmiy kashfiyotlarning iste'mol qiymatining asosiy tadqiqot natijalari sifatidagi o'ziga xosligi shundaki, u asl, ishonchli va umumlashtirilgan ilmiy ma'lumotlar shaklida namoyon bo'ladi. Bunday axborot moddiy xususiyatga ega emas, garchi u yangi texnika va texnologiya yaratishda foydalanilsa ham. Shunday qilib, olimlarning ijodiy faoliyati natijalarini ifodalovchi ilmiy kashfiyotlarning iste'mol qiymati jamiyatning yangi ehtiyojlarini qondirish, yanada ko'proq ta'minlash imkoniyati sifatida ishlaydi. yuqori samaradorlik uning xarajatlarini kamaytirish hisobiga ijtimoiy ishlab chiqarish, ya'ni. jonli va moddiylashtirilgan mehnat iqtisodiyotini ta'minlash. Biroq, ilmiy natija to'liq tovarning maxsus turiga aylanishi uchun ushbu natijaning samaradorligini baholash kerak.
Imiy tadqiqotlar natijalari bilan bog`liq munosabatlarni tartibga soluvchi va ularning samaradorligini obyektiv baholash asosida eng muhim kashfiyotlarni tanlashni ta`minlaydigan eng maqbul tashkili-huquqiy mexanizmlarni topishga ancha vaqt sarflanganiga qaramay ,Ammo hali hanuz masalalar o`z yechimini topgan emas.Bu muammoga qiziqish,avvalambor,nafaqat fanning iqtisodiy resurslarni iste`molchisi ,balki jamiyatning texnik,iqtisodiy,ijtimoy va boshqa darajalari holatiga ta`sir qiluvchi natijalarni ishlab chiqaruvchisi ekanligi bilan bog`liq.Bozor munosabatlari sharoitida ilmiy ish natijalari tovarning o`ziga xos turi bo`lib,uning yangi xususiyatlari ,qonunyatlari ,hodisalar to`g`risidagi bilimlar to`gridan to`gri foydalanishga mos kelishdan iborat.
Ilmiy kashfiyotlarning iste`mol qiymatlarining asosiy tadqiqot natijalari sifatidagi o`ziga hosliga shundaki,u asl,ishonchli va umumlashtirilgan ilmiy ma`lumotlar shaklda namoyon bo`ladi .Bunday axborot moddiy xususiyatga ega emas,garchi u yangi texnika va tehnalogiya yaratishda foydalanilsa ham.Shunday ,
5

qilib,olimlarning ijodiy faolyati natijalarni ifodalovchi ilmiy kashfiyotlarning

iste`mol qiymati jamiyatning yangi ehtiyojlarini qondirish ,yanada ko`proq ta`minlash imkoniyati sifatida ishlaydi .Yuqori samaradorlik uning harajatlarini kamaytirish hisobiga ijtimoiy ishlab chiqarish, yani jonli va moddiylashtirilgan mehnat iqtisodiyotini ta`minlash.
Tadqiqotning nazariy darajasi
Nazariy daraja sotsialogiyaning asosiy tushunchalari ,toifa va qonunlarini tahlish qilish amalga oshiriladi.Eng ko`p umumiy muammolar jamiyatning tuzilishi va faolyatiga qaratilgan.Bu daraja funktsional va konfliktologik ,muammo va o`rganish obyektiga qarab –tarixiy,tizimli ,qiyosiy kabi ilmiy umumiy usullarni o`z ichiga oladi.
Ko`pincha ishlatiladigan usullar qarama qarshi ko`rinadi.Funktsional nazariya va ziddiyot nazariyasi aniq farq qiladi.Shuning uchun tadqiqotchiga qa`tiy tahminlar to`plami kerak ya`ni boshqa fanlar kabi sotsiologiyaga ham hos bo`lgan umumiy nazariya.Bunday nazariya haqiqatni tartibga solish,tanlash imkonini beradi.Foydali tushunchalar ,kuzatishlar sxemasini ishlab chiqish ,gipotezani shakllantirish va tushuntirishn ilgari surish.Bir tomondan,nazariya hodisalarining mohiyatini va ularning aloqalarini aks ettiradi,nafaqat tushuntirish balki hali ma`lum bulmagan hodisa va jaroyanlarni o`rganish,shu jumladan,ilmiy tadqiqotlarning izlashning eng umumiy yo`nalishi ko`rsatadigan vosita bo`lib xizat qiladi.Boshqa tomondan,empiric tadqiqotlar nazariyaga ko`p narsa beradi-aniq fanlarga asoslanganligi tufayli uni boshqaradi.Ko`pincha qayta yo`naltiradi va aniqlaydi.

Tadqiqotning empirik darajasi
Empirik daraja o`rganilayotgan ijtimoiy hodisa va jarayonlar haqidagi aniq statistic,hujjatli ma`lumotlarning turli shakllari bilan ifodalanadi.
Nazariy sotsiologiya jamiyatni yaxlit yoki yirik ijtimoiy jamoalar deb hisoblaydi.Ularning rivojlanish va faolyat ko`rsatish qonunyatlari tushuntiriladi,empiric sotsiologiya esa alohida faktlar va jarayonlarga ,o`ziga hos motivlar,maqsadlarga qaratilgan,odamlarnig harakatlar.

6

• 
  O`qishga tayyorgarlik
  
• 
  Birlamchi sotsiologik ma`lumotlarni to`plash
  
• 
  To`plangan ma`lumotlarni tayyorlash va qayta ishlash
  
• 
  Axborotni tahlil qilish,o`rgnish