Mavzu: Teatr san’at tarixi

Tragediya (fojia) teatri - jamiyat tuzumidagi nuqsonlar, insonlarning orasidagi munosabatda jiddiy muammolar, ziddiyatlar, qarama-qarshi fikr, g‘oya, turli yomon xislatlar, xatti-harakatlar kabi masalalar to‘qnashuvi va ularning yechimi fojia bilan tugallanadi.
Komediya (hajviya) teatri - jamiyat tuzumidagi va insonlarni xulq-atvorlarida, yurish-turishlarida, bir-birlari bilan muno- sabatlarda yuzaga kelgan kelishmovchiliklar, ziddiyatlar to‘qna- shuvi va ularning yechimi kulgi-hajviya orqali amalga oshiriladi.
Tarixiy manbalarda zikr etilishicha, antik dunyoda, xalq marosimlarida she’r, musiqa, raqslarni bir-birlariga qo‘shib ijro qilish an’anaga aylangan edi. Lekin drama, tragediya va komediyalarga ovozli va cholg‘u musiqalarni, raqs turlarini qo‘shib sahna asarini ta’sir kuchini boyitish eng avval Yunon (Ellada) davlatida miloddan avvalgi V-VI asrlarda keng qoilangan va rivojlangan edi. Ya’ni yozuvchi - dramaturg “Drama”, “Tragediya” janrlarining asoschilari Esxil, Sofokl va Evripidlaming “Dionis”, “Orfey”, “Evridika” kabi sahna asarlari hamda Aristofen, Filemon va Menandlarning komediyalarida ovozli va chog‘u musiqalar keng qoilangan. Bu haqda professor Gruber shunday yozadi: “Qadimgi Yunon “Drama”, “Tragediya” larida turli san’atlami SINTEZ (qo‘shish) qilish yuksak darajaga ko'tarilganligini biz hech qachon unutmasligimiz kerak. Bu esa monumental va ommaviy sahna asarlari yaratishda olamshumul ahamiyatga ega boiishi bilan birga insoniyatning eng ulkan yutuqlaridan biridir
Rechitativ (ital. ifodali o‘qish ma’nosini bildiradi) orqali ijro qilinadi. Operada ikki xil rechitativ qoilanadi: 1. Rechitativ musiqa jo ‘rligida tez harakatda, quruq cho‘zmasdan so‘zlarni burro - burro qilib ijro qilinadi. 2. Rechitativ ohangli, ya’ni musiqa joi'ligida so‘zlarni ohang (cho‘zib) ijro qilinadi. Yana bir farqi: “musiqali drama” da ishtirok etuvchi personajlar o ‘z tabiiy ovozlari bilan ijro qilishsa, “opera” da ishtirok etuvchi xotin - qizlar ovozi: koloratura - soprano, soprano, metso - soprano, alt; erkaklamiki: tenor, bariton, bas va bas profundo kabi ovozga boiingan holda operaning partiturasiga yoziladi. Ushbu ko‘rsatma orqali opera ijro qiluvchilaming ovozlarini tanlab, rol o‘ynashga kiritiladi. Shu bilan birga operani har parda ko‘rinishlarida barcha musiqalar: ariya, ariozo, xor, balet nomerlar va rechitativlar bir - biriga uzviy bogianishlari bilan simfonik orkestming ishtirokida jaranglaydi.
“