Mavzu; Teodolid syomka

Aniq Teodolitlar haqida malumot

REJA

1.Aniq Teodolit haqida umumiy tushuncha

2. Teodolit syomkasi

3. Teodolit turlari

Teodolit va uning ishlatilishi

-Teodolit joydagi gorizontal burchaklarni ulchashda ishlatiladigan asosiy asboblardan biridir. Teodolitning asosiy qismlaridan biri kurish trubasi xamda gorizontal va vertical doiralardan iborat.

Teodolit syomkasi

• Teodolit syomkasi asosan kapital qurilishli joylarni syomka qilishda qo’llaniladi. U bino va inshootlarning fasadlari, ko’chalar, kvartallarning ichki hududlarini syomka qilishda iborat.

Teodolitlar va ularning tuzilishi.

• Teodolitlar burchak o’lchash aniqligiga qarab yuqori aniqlikdagi T05, aniq 2T2, 2T5 va texnikaviy teodolitlar T30 (4T30, 2TZ0P), T10E ga bo’linadi. Teodolit shifri oldidagi son uning modifikastiyasini, ortidagilari esa uning sekundlarda ifodalangan aniqligini, P to’g`ri tasvirli, E - elektronli ekanligini bildiradi. Injenerlik ishlarida asosan texnik teodolitlar qo’llaniladi.

Joyda bir nuqtadan chiqqan ikki yoki bir necha yo`nalish orasidagi burchaklarning gorizontal qo`yilishini o`lchash kerak bo`ladi. Masalan, V nuqtada turib, turli balandlikda yotuvchi A va S nuqtalarga qarash yo`li bilan ABC burchakning gorizontal qo`yilishi ni o`lchash kerak deylik. Shakldan ko`rinadiki, S nuqta balandda, V va A nuqtalar esa S ga nisbatan pastlikda. Shunga ko`ra, VA va VS tomonlar orasidagi qiya tekislikdagi burchak desak ABC gorizontal proekstiyasi bo`ladi. ning qiymatini aniqlash uchun shtativ 1 ustiga aylanasi graduslarga bo`lingan doira 2 gorizontal vaziyatda urnatiladi; uning markazi O dan chap nuqta S ga qarab pch, keyin doirani qo`zg`atmay, o`ng nuqta A ga qarab no` sanoqlar olinsa, bu sanoqlar ayirmasiga teng bo`ladi:

• Joyda bir nuqtadan chiqqan ikki yoki bir necha yo`nalish orasidagi burchaklarning gorizontal qo`yilishini o`lchash kerak bo`ladi. Masalan, V nuqtada turib, turli balandlikda yotuvchi A va S nuqtalarga qarash yo`li bilan ABC burchakning gorizontal qo`yilishi ni o`lchash kerak deylik. Shakldan ko`rinadiki, S nuqta balandda, V va A nuqtalar esa S ga nisbatan pastlikda. Shunga ko`ra, VA va VS tomonlar orasidagi qiya tekislikdagi burchak desak ABC gorizontal proekstiyasi bo`ladi. ning qiymatini aniqlash uchun shtativ 1 ustiga aylanasi graduslarga bo`lingan doira 2 gorizontal vaziyatda urnatiladi; uning markazi O dan chap nuqta S ga qarab pch, keyin doirani qo`zg`atmay, o`ng nuqta A ga qarab no` sanoqlar olinsa, bu sanoqlar ayirmasiga teng bo`ladi:

Катта ҳажмдаги астрономик – геодезик тармоқларни қуриш ишларини таъминлаш мақсадида проф.Ф.Н.Красовский томонидан ишлаб чиқилган техник топшириққа асосан 1936 йилда юқори аниқликдаги ТТ-2/6 триангуляция теодолити ишлаб чиқа бошланди. У 1 класс триангуляция тармоқларида бурчакларни ўлчашга мўлжалланган эди.

• Катта ҳажмдаги астрономик – геодезик тармоқларни қуриш ишларини таъминлаш мақсадида проф.Ф.Н.Красовский томонидан ишлаб чиқилган техник топшириққа асосан 1936 йилда юқори аниқликдаги ТТ-2/6 триангуляция теодолити ишлаб чиқа бошланди. У 1 класс триангуляция тармоқларида бурчакларни ўлчашга мўлжалланган эди.
• ТТ-2/6 теодолит диаметри 220 мм га тенг металлдан тайёрланган горизонтал лимб доирасига эга; теодолитни вертикал ўқи конус шаклида бўлиб ўзгартириш имкониятига эга;

кўриш трубаси фокус масофаси 520 мм га тенг, унинг катталаштириши 30,52 ва 65х; у бўлак қиймати 1" га тенг окуляр микрометри билан таъминланган; текшириш трубасининг катталаштириши 30х, окуляр микрометрини бўлак қиймати 1,4" ва у теодолит таглигига маҳкамланган, унинг вазифаси сигнал столчасининг тоблашини аниқлаш ва ҳисобга олишдан иборат; теодолит 2 мм га бўлак қиймати 2,5" га тенг бўлган қараш трубасининг горизонтал айланиш ўқига ўрнатилган цилиндрик адилакка эга; горизонтал доирадаги микроскоп-микрометр барабанининг энг кичик бўлаги қиймати 2" ни ташкил қилади; теодолт

• кўриш трубаси фокус масофаси 520 мм га тенг, унинг катталаштириши 30,52 ва 65х; у бўлак қиймати 1" га тенг окуляр микрометри билан таъминланган; текшириш трубасининг катталаштириши 30х, окуляр микрометрини бўлак қиймати 1,4" ва у теодолит таглигига маҳкамланган, унинг вазифаси сигнал столчасининг тоблашини аниқлаш ва ҳисобга олишдан иборат; теодолит 2 мм га бўлак қиймати 2,5" га тенг бўлган қараш трубасининг горизонтал айланиш ўқига ўрнатилган цилиндрик адилакка эга; горизонтал доирадаги микроскоп-микрометр барабанининг энг кичик бўлаги қиймати 2" ни ташкил қилади; теодолт
• массаси 27,5 кг.

6.7-расм. Электрон теодолит Т2000 S: 1-дисплейли бошқариш панели;

• 6.7-расм. Электрон теодолит Т2000 S: 1-дисплейли бошқариш панели;
• 2-горизонтал бурчак ва зенит масофаларни ўлчанган натижаларини кўрсатувчи табло; 3-кўриш трубаси; 4-горизонтал доира алидадасини маҳкамловчи ва тўғрловчи винтлари; 5-таглик.
• Электрон теодолитлар. Юқори аниқликдаги электрон теодолитларга Т 2000S ни киритиш мумкин (6.7-расм).
• Бу теодолит «Вилъд Хербругг» (Швейцария) фирмаси томонидан ишлаб чиқилган. Қараш трубаси юқори сифатли тўғри тасвир ҳосил қилади; объектив диаметри 52 мм, трубанинг катталаштириши 43х (стандарт), лекин 26,35 ва 59х га тенг қилиб ўрнатилиши мумкин. Бурчакларни ўлчаш иккита режимга эга: оддий бурчакларни юқори аниқликда ўлчаш учун ва кузатиб борувчи, ҳаракатда бўлган нишонини кузатиш учун. Теодолит ҳаво ҳарорати –20 дан +500 С гача бўлганда нормал ишлайди.Теодолит массаси, электр батареясисиз 9,7 кг.