Mavzu: Tijorat banklarida ichki nazoratni tashkil qilishning nazariy asoslari

Mavzu:Tijorat banklarida ichki nazoratni tashkil qilishning nazariy asoslari

• Reja:
• Banklarda ichki nazorat va uni tashkil qilish asoslari
• Tijorat banklarida ichki nazorat tizimi
• Bank ichki nazorati qoidalari kiritilgan o’zgartirishlar

Banklarda ichki nazorat va uni tashkil qilish asoslari Bank ichki nazorat - bu jarayon bo‘lib, bank kengashi, rahbariyat va bankning boshqa xodimlari tomonidan quyidagi maqsadlarga erishishni oqilona ta’minlash uchun amalga oshiriladi: - samaradorlik va operatsiyalarning samaradorligi; - moliyaviy hisobotlarning ishonchliligi. - amaldagi qonunlar va qoidalarga rioya qilish.
Ushbu ta’rif ba’zi fundamental tushunchalarni aks ettiradi: - ichki nazorat bu jarayon. Bu maqsadga erishish vositasi, o‘zi maqsad emas; - ichki nazorat xodimlar tomonidan amalga oshiriladi. Bu oddiy o‘quv qo‘llanmalar va shakllar emas, balki bankning barcha darajalaridagi xodimlari; - ichki nazorat bank kengashi va rahbariyati uchun mutlaq ishonchni emas, balki faqat oqilona ishonchni ta’minlaydi. - ichki nazorat bir yoki bir nechta alohida, ammo bir-birini to‘ldiruvchi maqsadlarga erishishga qaratilgan
Ichki nazoratning ahamiyati juda katta: uning yordami bilan mulkni himoya qilish, buxgalteriya hisobini yuritish sifati va hisobotlarni ishonchliligi, xizmat ko‘rsatish sifati, moliya va boshqa zaxiralarni aniqlash va safarbar qilish ta’minlanadi. Ichki nazorat bankning barcha sohalarini qamrab oladi va bankni boshqarish samaradorligini oshirishga qaratiladi.
Ichki nazorat - bu bank (uning boshqaruv organlari, bo‘linmalari va xodimlari) tomonidan amalga oshiriladigan uzluksiz jarayon bo‘lib, quyidagi maqsadlarga erishish uchun tavakkalchiliklarni boshqarish, nazorat va korporativ boshqaruv jarayonlari samaradorligini oshirishga yo‘naltirilgan.
Bank ichki nazorati quyidagilarga qaratiladi: - bank operatsiyalari va boshqa bitimlarni amalga oshirishda moliyaviy- xo‘jalik faoliyatining samaradorligi va natijaviyligi, aktivlar va passivlarni boshqarish samaradorligi, jumladan, aktivlarning but saqlanishini ta’minlash, bank tavakkalchiliklarini boshqarish; - moliyaviy, buxgalteriya, statistik va boshqa hisobotlarni o‘z vaqtida tuzish va taqdim etishda to‘g‘rilik, to‘liqlik, ob’ektivlik, shuningdek axborot xavfsizlikni ta’minlash; - bankning me’yoriy-huquqiy hujjatlari, ta’sis va ichki hujjatlariga rioya etish; - bank va uning xodimlarining qonunga xilof ishlarni amalga oshirishda ishtiroki, jumladan, jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirish, terrorizmni moliyalashtirishni istisno etish, shuningdek qonunchilikka binoan O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki va tegishli davlat organlariga ma’lumotlarni o‘z vaqtida taqdim etish.
Ichki nazorat operativ tarzda quyidagilarni ta’minlashi kerak:

• aktivlarning butligini saqlash, bank resurslaridan tejamli va samarali foydalanish;
• amaldagi qonunchilik va bank ichki hujjatlari talablariga rioya qilish;
• bankning o‘rta va uzoq muddatli rivojlanish strategiyasi va biznes- rejalarini bajarish;
• buxgalteriya hujjatlari, moliyaviy hisobotlar, boshqaruv faoliyatiga oid hujjatlar to‘liqligi va to‘g‘riligi;
• bank faoliyatida tavakkalchilikning paydo bo‘lishi davrida uni aniqlash va tahlil qilish;
• bank faoliyatida tavakkalchilikni rejalashtirish va boshqarish, jumladan, tavakkalchilikni boshqarish bo‘yicha to‘g‘ri qarorlarni o‘z vaqtida qabul qilish.