Mavzu: tola sifatini zamonaviy usullarda aniqlash

Gajjaklar - bo’shgina oialashib qolgan tolalar gruppasi. Bunday nuqsonlar tarash mashinasida taralganda yozilib ketishi mumkin.
Murakkab gajjaklar - bir-biriga mahkam o'ralashib qolgan bir necha gajjakliklar ajralmaydigan boiib, ular ip yigirishda ancha qiyinchiliklar tug„diradi va ulaming bir qismi chiqindiga aylanadi, natijada ipning chiqishi kamayadi.
Bunday nuqsonlarning ko’pi, asosan, paxtani dastlabki ishlashda hosil boiadi, shutting uchun paxta tozalash zavodlarining ishini yaxshilash tola yetkazib berishda katta ahamiyatga ega
Paxta tozalash korxonalarida paxtani qayta ishlashda asosiy mahsulotlardan tashqari ko’p miqdorda tolali chiqindilar ham olinadi. Ular tegishli qayta ishlashdan so’ng xomashyo sifatida to’qimachilik, kimyo sanoatlarida va xo’jalikning boshqa tarmoqlarida foydalaniladi.
Tola va momiq ajratkichlaming ishi jarayonida ajratib olingan oiiklar, chang tutgich va chang kameralaridan olingan momiq, tola tozalagichlar va arrali barabanli tozalagichlardan olingan chiqindilar tolali chiqindilarni tashkil qiladi.
Paxta tozalash korxonalarining tolali chiqindilari uch turga ajratiladi: tolali oiik, regeneratsiyalangan (qayta ajratilgan) paxta tolasi, paxta momigiga boiinadi.
Tola ajratgich, tola tozalagich, birinchi qator momiq ajratgich- gacha o’matilgan chigit tozalagich, regeneratorlardan chiqqan va iflosliklardan tozalangan tolali chiqindilar tolali oiik deb ataladi. Uning tarkibi har xil boiib, o’smay qolgan kasal chigitlar (oiik), ularga ilashgan tola, erkin tolalar, tolali chiqindilar va har xil xas- cho’plar boiadi.
Tola ajratgich qobirg„alari orasidagi oraliq belgilangan oichamda boiib, oiik ayvonchasi kerakli holatda rostlanib turilsa, tola ajratgichdan ajratiladigan oiiklarning miqdori ishlanayotgan paxtaning naviga bogiiq boiadi. I va П nav paxta ishlanganda paxta ogirligiganisbatanO,2-0,3 %, Ш, IV vaV nav paxta ishlanganda 0,5- 0,6 % vaayrim hollarda 15 % oiik ajratiladi.
Tola ajratgich qobirg„alari o’rtasidagi oraliq belgilangan oichamdan kengroq boigan taqdirda chiqindilarga yirik chigitlar ham aralashishi mumkin. Paxta navi tolalik darajasiga iflosligiga, namligiga qarab tolali oiik miqdori turlicha boiadi.
Tola nuqsonlari va iflos aralashmalarini aniqlash uchun namunani tanlash, AX-2 va FM-30 paxta tozalash analizatorlarida va qoida ajratib ko’rish (arbitraj) usullarini qoilash o’z DSt 632- standartda keltirilgan.
Ushbu standart qoilanilish sohasi bo’yicha bajarilishi majburiydir.
Nuqsonlar va iflos aralashmalar miqdorini paxta analizatori yordamida aniqlash uchun vositalar AX yoki FM-30 tipidagi paxta analizatori yoki o’xshash tipdagi boshqa rusumli paxta analizatorlari;
4-sinfga mansub yuqori tortish chegarasi 500 g gacha boigan umumiy foydalanish uchun moijallangan laboratoriya tarozilari;
2-sinfga mansub yuqori tortish chegarasi 200 g gacha boigan laboratoriya tarozilari; iflos aralashmalami yigishtirish uchun cho’tkacha; iflos aralashmalami yigishtirish uchun karton qog„oz.