Mavzu: Transformatorlar. Reja

5.5-расм
(5.6) tenglama yordamida transformator salt ishlash rejimining vektor diagrammasini quramiz (4-5.rasm). Bosh vektor sifatida ixtiyoriy O nuqtadan asosiy magnit oqimining vektori F ni gorizontal yo‘nalishda chizamiz. Undan faza bo‘yicha 90⁰ ga kechikuvchi burchak ostida va lar chiziladi. Tok po‘lat o‘zakdagi quvvat (magnit) isroflari tufayli magnit oqimi dan α burchakka ilgarilab keladi. Magnit oqimi tok bilan bir xil yo‘nalishda bo‘ladi. EYUK oqim dan 90⁰ ga kechikadi. Kuchlanish vektorini (5.6) tenglamadagi ning davomiga vektor ni tok yo‘nalishida chizamiz. So‘ngra vektor ga nisbatan 90⁰ ga ilgarilovchi burchak ostida vektor ni chizamiz. Vektor ning oxirgi uchini 0 nuqta bilan tutashtirib, kuchlanish vektori ni hosil qilamiz. Vektor ning bosh uchini vektor ning oxiri bilan birlashtirib, birlamchi chulg‘amdagi kuchlanishning to‘la ichki pasayuvi ni hosil qilinadi.

Tok I₀ birlamchi chulg‘am nominal tokining (3÷10) % ini tashkil etgani uchun vektor diagrammada hosil bo‘lgan kuchlanishlar uchburchagi real masshtablarda qurilsa, juda kichik bo‘ladi. SHuning uchun deyish mumkin. U holda olingan nisbat va ga binoan asosiy magnit oqimi F ni kuchlanishga proporsional deyish mumkin. Salt ishlash rejimida transformatorning quvvat koeffitsienti ikkilamchi chulg‘amdagi tok bo‘lgani uchun bo‘ladi.

B) Nagruzka rejimi. Bu rejimda kuchlanish nagruzkaga bog‘liq emas. Transformatorning ikkilamchi chulg‘amini biror nagruzka ga ulaganimizda EYUK E₂ ta’sirida undan I₂ nagruzka toki o‘ta boshlaydi. Bu tok hosil qilgan magnitlovchi kuch po‘lat o‘zak va havo orqali tutashgan, tarqalgan magnit oqimi F_2S ni hosil qiladi (5.5-rasm). Bu oqim asosiy magnit oqimiga qarama-qarshi yo‘nalgani uchun uni, shuningdek, elektr yurituvchi kuch E₁ ni ham kuchsizlantirmoqchi bo‘ladi. U holda transformator elektrik muvozanat holatini buzilishiga yo‘l qo‘yiladi. Ammo birlamchi chulg‘amning magnitlovchi kuchi shunday o‘zgaradiki, natijada transformatorning muvozanat holati saqlanib, o‘zakdagi asosiy magnit oqimi F miqdor jihatidan o‘zgarishsiz qoladi. Bu holda magnitlovchi kuchlar muvozanati quyidagicha ifodalanadi:

yoki