Mavzu Тransport vositalari tortish sifatlarini diagnostika qilish texnik vositalari. Тdv samaradorligi va rivojlanish istiqbollari-2soat Reja

Mavzu-8. Тransport vositalari tortish sifatlarini diagnostika qilish texnik vositalari. ТDV samaradorligi va rivojlanish istiqbollari-2soat
Reja:
8.1. Tortish sifatlarini diagnostikalash usullari.
8.2 O’lchanadigan parametrlar.
8.3 Tortish sifatlarini diagnostikalash stendlarining tasnifi.
8.4 Diagnostikalash stendida avtotransport vositasi g’ildiragiga ta’sir etuvchi kuch.
8.5 Avtotransport vositasi tortish-iqtisodiy sifatini stendsiz diagnostikalash usullari.
8.6 Transmissiyani diagnostikalash.
8.7 Yurish qismini diagnostikalash.
8.8 Kompyuterli diagnostikalash.
8.9 Ekologik me’yorlar.
8.10 Texnik diagnostikaning samaradorligi.
8.11 Diagnostikaning rivojlanishi istiqbollari.
Tayanch iboralar: Vibroakustika; gaz analizator; yonilg‘i tejamkorligi; ishlatilgan gazlarning zaharliligi; kinematik qovushqoqlik; motorning samarali quvvati; spektral tahlili; tezlanish; tezlab ketish yo‘li; tezlab ketish vaqti; tortish kuchi; tortish stendlari; tortish-tezlik xususiyati; tutun o‘lchagich; harakat tezligi; qarshilik kuchi; erkin yo‘l; shovqin miqdori; “Yevro” qoidalari; kompyuterli diagnostika; kapital sarmoya; motor-tester; ossillograf; skaner; statistik axborot; texnik diagnostikaning samaradorligi; ekologik me’yor; elektr va elektron jihozlar; yakka diagnostik axborot.
8.1 Tortish sifatlarini diagnostikalash usullari
Bajarilayotgan operatsiyalar hajmi va maqsadlari bo‘yicha tortish sifatlarini diagnostikalash kompleks va elementar ravishda stendlarda hamda Avtotransport vositasi harakatlanayotganda amalga oshiriladi (8.1-rasm).
Kompleks diagnostikalashning maqsadi – transport vositasining ekspluatatsion samaradorligi va harakat xavfsizligini belgilaydigan asosiy ishchi parametrlarni o‘lchash.
Elementar diagnostikalashning maqsadi – Avtotransport vositasi agregat, mexanizm va tizimlarining texnik holatini baholash.
8.2-rasmda tortish stendining prinsipial sxemasi keltirilgan. Avtotransport vositasi g‘ildiraklari yuritish (2) va tutib turuvchi (3) roliklarga o‘rnatiladi, roliklar rama (9)ga o‘rnatilgan. Transport vositasini roliklar ustiga o‘rnatish va undan tushirishni ko‘targichlar (6) ta’minlaydi. Ko‘targich yuqori holatga keltiriladi, keyin ularning ustiga Avtotransport vositasi yurib chiqadi, so‘ng ko‘targichlar tushiriladi va Avtotransport vositasi g‘ildiraklari stend barabanlari ustida turib qoladi.
Diagnostikalash jarayonida avtomobil motori transmissiya yordamida g‘ildiraklarni aylantiradi, g‘ildiraklar esa stend roliklarini (2.3) aylantiradi.
Avtotransport vositasi hosil qiladigan tortish kuchiga stendning aylanadigan qismlari inersiyasi (1,2,3) va elektr dinamik tormoz (4) yaratadigan tormoz momenti aks ta’sir ko‘rsatadi. Stend barabanlari elektr dinamik tormozning yakori (4a) bilan bog‘liq. Kompyuter yordamida elektr dinamik tormoz (4)dagi tok kuchini sozlash, avtomobilning real ekspluatatsiyasida unga ta’sir etadigan qarshilik kuchlarini modellashtirish imkonini beradi.
G‘ildiraklardagi tortish kuchi rolikli sinov stendining aylanadigan qismlariga burash momentini beradi. Tezlanayotgan aylanishni sekinlatish uchun elektr dinamik tormoz (4) yordamida roliklarga (2,3) qarshi tormoz momenti qo‘yiladi. Tormoz momentiga mutanosib, aks ta’sir momenti paydo bo‘ladi, uni tebranma tayanchga muvozanatli o‘rnatilgan tormoz korpusi (indicator 4b) qabul qiladi.
Induktor elektr dinamik tormoz statoridan pishang orqali uzatiladigan kuchni dinamometrik datchik (5) yordamida o‘lchaydi. Barabanlarning (2 va 3) aylanish tezligi datchik (7) bilan o‘lchanadi, bu esa barabanning ma’lum radiusida avtomobilning chiziqli tezligini hisoblash imkonini beradi.
Tortish stendining umumiy ko‘rinishi 8.3-rasmda keltirilgan. Motor quvvatini aniqlashning eng sodda, stendsiz (tormozsiz) usullaridan biri silindrlarni navbatma-navbat o‘chirish (uzib qo‘yish) usulidir. Uzib qo‘yilgan silindrlar motor uchun yuklama moment hosil qiladi va uning samarali quvvatini kamaytiradi, bu esa motor tirsakli vali aylanish chastotasining pasayishiga olib keladi.
Uzib qo‘yilgan silindrlarning quvvati qancha yuqori va uzilmaganlariniki qancha past bo‘lsa, tirsakli valning aylanish chastotasi shunchalik pasayadi. Silindrlar soni ko‘p bo‘lsa, bu usulning aniqligi pasayadi.
Motorning samarali quvvati (Ne)ni, shuningdek, tirsakli valning burchak tezligi va tezlanishini yuklamasiz, shig‘ov tartibotidagi tahlil bo‘yicha ham aniqlash mumkin (ilashma uzilgan holatida) Buning uchun quyidagi formuladan foydalansa bo‘ladi:

(8.1)

bu yerda: J – motor harakatlanuvchi massalarining keltirilgan inersiya momenti; ε – motor shig‘ovining ma’lum qismida tirsakli valning burchak tezlanishi; ω – tezlanish o‘zgara boshlashidagi burchak tezligi.
8.2 O’lchanadigan parametrlar
O‘lchanadigan asosiy diagnostik parametrlar quyidagilardan iborat:

1.