Mavzu: trigger turlari va tadbiqi

3.Triggerlarning sinflanishi 
RS-trigger. Agar BYA boshqaruv zanjirlari bilan to‘ldirilsa, u holda, unga 
1 bit ma’lumotni yozish va saqlash mumkin bo‘lgan trigger qurilmasi hosil 
bo‘ladi. 
Alohida boshqaruv kirishlariga ega bo‘lgan simmetrik trigger sxemasi 5-
rasmda keltirilgan. 
Trigger hosil qilish uchun BYA sxemasi VT3 va VT4 tranzistorlarda 
bajarilgan yana ikkita tranzistorli kalit bilan to‘ldirilgan. 
a) 
b)

---

c)
d) e)
5-rasm. RS-triggerning prinsipial sxemasi (a), 
uning funksional sxemasi (b,c) va shartli belgisi (d, e). 
 

---

D-trigger. D-trigger yagona D (data) ma’lumot kirishiga ega. Uning kam 
miqdorda ishlab chiharilishiga sabab, narhi yuqori bo‘lgan chiqishlarning kichik 
soni. D-trigger uchun to‘rtta tashqi chiqish kifoya: D-ma’lumot kirishi, C-takt 
kirishi, ikkita Q va Q chiqishlar (ularning biri mavjud bo‘lmasligi ham mumkin). 
D-trigger sxemasi (4.7-a rasm) RCS-trigger sxemasidan invertor mavjudligi 
bilan farqlanadi. 
6-rasm. D-trigger tuzilma sxemasi (a) va shartli belgisi (b). 
1-jadval 
S 
Q
n
Q
n+1
D 
1 
0 
0 
0 
1 
0 
1 
1 
1 
1 
0 
0 
1 
1 
1 
1 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
1 
0 
1 
1 
0 
0 
1 
1 
1 
D-triggernig ishlash prinsipi: D-kirishga berilayotgan ma’lumot trigger 
chiqishida faqat sinxrosignal berilgandagina paydo bo‘ladi. Yuqoridagilardan 
kelib chiqqan holda D-trigger quyidagi o‘tishlar jadvaliga ega (1-jadval). 
Ikki pog‘onali triggerlar 

---

T-trigger. Ikki pog‘onali triggerlar registr va hisoblagich kabi 
ko‘prazryadli qurilmalar ishi uchun mo‘ljallangan bo‘lib, ularda triggerli 
yacheykalarning ishonchli va aniq ishlashi talab etiladi. T-trigger sanoq triggeri 
deb ham ataladi, chunki kirishga aktiv mantiqiy signal berilganda u o‘z holatini 
qarama-qarshi (teskari) holatga o‘zgartiradi. Ikki pog‘onali triggerlar MS-trigger 
deb ham ataladi (inglizcha master va slave - usta va yordamchi so‘zlaridan 
olingan). Nomidan kelib chiqqan holda bunday trigger ikkita RCS-triggerdan 
tashkil topgan (4.8-a rasm). 
Ikkala TM (usta) va TP (yordamchi) triggerlarining kirishlari o’zaro 
invertor orqali ulangan. TM-TP triggerini to‘liq takt impuls (fronti va kesimi) 
boshharadi. Haqiqatdan ham, agar har bir trigger impulsning fronti va kesimi 
bilan boshharilsa, kirishdagi RS-kombinatsiya C takt impulsining fronti kelishi 
bilan TMga yoziladi. Bu vaqtda TPga ma’lumot yozilishi mumkin emas. C 
kirish impulsi kesimi kelishi bilan invertor chiqishida u front sifatida hosil 
bo‘ladi. Demak, Q va Q’ chiqishlardagi ma’lumot C takt impulsi tugagach 
(kesim kelganda), T (toggle-relaksator) ma’lumot kirishida mantiqiy 1 mavjud 
bo‘lganda TP ga uzatiladi. 
a) 
b) 

---