Mavzu: Tuptoq tarkibidagi fosforning safarbar holatga o’tishi (mobilizatsiya) va muqimlanishi

Mavzu:Tuptoq tarkibidagi fosforning safarbar holatga o’tishi (mobilizatsiya) va muqimlanishi (imobilizatsiya)

Reja:

Fosforning o’simliklar uchun ahamiyati uning tuproqdagi miqdori va shakllari

Fosforli og’itlarning turlari.

Superfosfat va qo’sheuperfosfatni olinishi.

Pretsipitat va tomasshlak o’g’itlarini olinishi.

Fosforit unining olinishi va ishlatilishi.

Kaliyning o’simliklar uchun ahamiyati va uning tuproqdagi miqdori

Tuproqdagi fosforning immobilizatsiyasi nima?

• Tuproqdagi fosforning immobilizatsiyasi nima?

Immobilizatsiya esa minerallashuvning teskarisidir. Immobilizatsiya paytida noorganik fosfor shakllari yana organik shakllarga aylanadi va tuproq mikroblarining tirik hujayralariga so'riladi . Immobilizatsiya odatda o'simlik qoldiqlari tuproqqa kiritilganda sodir bo'ladi.

O’simliklarning oziqlanishida azotdan keyingi o’rinda turuvchi eng muhim elementlardan biri fosfor hnsoblanadi. O’simliklar fosforni, asosan, ortofosfat knelotaning (H2 PO4) anionlari holida o’zlashtiradi. Ular fosforni metafosfat (H3PO3) va pirofosfat kislotalarning tuzlaridan o’zlashtirishi, shuningdek, ba’zi organik fosfatlar-fitinglyukoza fosfatlar va boshqalarning fosforini ham o’zlashtirish mumkin. Uch asosli kislota bo’lgan ortofosfat kislota PH 7-8 da va undan pastda dissodiyalanib, bitta yoki ikkita N+ ion ajratib chiqaradi va H2 PO4 hamda HPO42 ionlarini hosil qiladi, ana shu ionlarni o’simliklar yutadi.

O’simliklarda fosforning organik birikmalaridan nuklein kislotalar, aeotli asoslar, uglevodlarning molekulalari (riboza yoki dezoksiriboza) va fosfat kislotalar tarkib topgan yuqori molekulyar murakkab moddalar eng muhim rol o’ynaydi. Ular organizmlar hayot faoliyatining eng muhim^ jarayonlarida- oqsillar sintezida o’sish va ko’payishida, irsiyG’ xususiyatlarning nasldan-naslga o’tishida ishtirok etadi. Nuklein kislotalar oqsillar bilan birgalikda hujayralarping sitoplazmasi va yadrosini qurishda ishtirok etadigan nukleotidlarni hosil qiladi. O’simliklardagi fosforving anchagina miqdori fitin - urug’larning zahira moddasi tarkibiga kiradi, bu modda o’simlikning o’sish vaqtida fosfor elementining manbai sifatida foydalaniladi. Fosfor vitaminlar va ko’pgina fermentlar tarkibiga ham kiradi.

• O’simliklarda fosforning organik birikmalaridan nuklein kislotalar, aeotli asoslar, uglevodlarning molekulalari (riboza yoki dezoksiriboza) va fosfat kislotalar tarkib topgan yuqori molekulyar murakkab moddalar eng muhim rol o’ynaydi. Ular organizmlar hayot faoliyatining eng muhim^ jarayonlarida- oqsillar sintezida o’sish va ko’payishida, irsiyG’ xususiyatlarning nasldan-naslga o’tishida ishtirok etadi. Nuklein kislotalar oqsillar bilan birgalikda hujayralarping sitoplazmasi va yadrosini qurishda ishtirok etadigan nukleotidlarni hosil qiladi. O’simliklardagi fosforving anchagina miqdori fitin - urug’larning zahira moddasi tarkibiga kiradi, bu modda o’simlikning o’sish vaqtida fosfor elementining manbai sifatida foydalaniladi. Fosfor vitaminlar va ko’pgina fermentlar tarkibiga ham kiradi.