Mavzu: Turkistonda 1917-yilgi ijtimoiy-siyosiy o`zgarishlar

Nazorat uchun savollar:

1. 
   Sovetlar mamlakatida totalitar rejim qachondan boshlab shakllana bordi?
   
2. 
   Totalitar sovet tuzumi qanday yo‘llar va vositalar bilan O`zbekistonni o‘z domiga tortib bordi?
   
3. 
   Respublikada milliy kuchlarni ajratib tashlash Markazga nima uchun kerak bo‘lib qoldi?
   
4. 
   “Inog‘omovchilik” va “qosimovchilik” degan siyosiy ishlarni to‘qib chiqarish va ularning faoliyatiga siyosiy tus berishdan ko‘zda tutilgan maqsadlar nima edi?
   
5. 
   Nima sababdan XX-asr 30-yillari ikkinchi yarmiga kelib respublika rahbariyati qatliom qilindi, ularga qanday “ayb” qo‘yilgan edi?
   
6. 
   Ilg‘or o‘zbek ziyolilarini qatag‘on qilish nima uchun kerak bo‘lib qoldi?
   
7. 
   Totalitar tuzum ma’murlarining inson huquqlari va erkinliklari masalasidagi munofiqligi, riyokorligini qanday izohlaysiz?
   

Mavzu: O`zbekistonning urush girdobiga tortilishi. Ma’naviy va
moddiy kuchlarning frontga safarbar etilishi.
Reja:

1. 
   Urushning boshlanishi, uning sabablari va xarakteri.
   
2. 
   O`zbekistonning urush girdobiga tortilishi.
   
3. 
   Harbiy va mehnat safarbarligi.
   
4. 
   O`zbeklarning insoniylik fazilatlari.
   

Adabiyotlar:
1. “O`zbekistonning yangi tarixi” 2-kitob T”Sharq” 2000, 429-439 betlar.
2. Usmonov Q, Sodiqov M «O`zbekiston tarixi” (1917–1991-yy.). T.”Sharq” 2003, 128-139 betlar.
1-masala:
Ikkinchi jahon urushi jahon tarixida misli ko‘rilmagan darajada katta va dahshatli, butun insoniyat boshiga og‘ir kulfatlarni solgan urush bo‘ldi. 1939-yil 1-sentyabr kuni fashistlar Germaniyasi qo‘shinlarining Polshaga bostirib kirishi bilan boshlangan bu urush jahonning 61 mamlakatini, yer shari aholisining 80 foizini ya’ni 1,7 mlrd. kishini o‘z girdobiga tortdi. Ikkinchi jahon urushini yirik davlatlar o‘rtasidagi ixtiloflar, agressiv kuchlarning dunyoga hukmron bo‘lish uchun intilishlari keltirib chiqardi. Urushni asosiy agressiv davlatlar – fashistlar Germaniyasi va Italiyasi hamda militaristik Yaponiya boshladi. Ular orasida Germaniya uyushtiruvchi, yetakchi ro‘l o‘ynadi.
Fashizm o‘ta agressiv, o‘ta uyushqoq siyosiy kuch, siyosiy partiya sifatida Birinchi jahon urushi tugashi bilanoq Italiya va Germaniyada vujudga keladi. Fashistik kuchlarni Birinchi jahon urushidan norozi bo‘lgan, dunyoni qaytadan bo‘lishga va dunyoda hukmron bo‘lishga intiluvchi yirik moliya-sanoat korxonalari egalari, harbiylar har tomonlama qo‘llab-quvvatladilar. Fashistlar ikki jahon urushi o‘rtasida o‘tgan 20 yil davomida ildiz otib, kuchayib boradi va nihoyat Germaniya, Italiya va boshqa mamlakatlarda siyosiy hokimiyatni egallaydilar. Germaniya va Italiya fashistlari harbiy-siyosiy ittifoq tuzib, boshqa mamlakatlarning ichki ishlariga aralasha boshladilar. Shu tariqa G`arbda, Sharqda, O`rta yer dengizida xavfli urush o‘choqlari vujudga keladi.
Fashistlar bloki mamlakatlarining hukmron doiralari o‘zlarini “nasibasiz” qoldirilgan deb hisoblardilar. Ular Birinchi jahon urushidagi mag‘lubiyatdan, uning natijalaridan norozi edilar. Ular mavjud xalqaro munosabatlarni o‘zgartirish, dunyoni qurolli kuch bilan qaytadan bo‘lish maqsadida urushga tayyorlandilar. Ularga Angliya, Fransiya va AQShdan iborat ikkinchi guruh qarama-qarshi turardi. Birinchi jahon urushida yutib chiqqan bu mamlakatlar egallagan yerlarini saqlab qolishga, hukmron mavqeini mustahkamlashga va o‘z raqobatchilarini yangidan zaiflashtirishga intilardilar.
Ikkinchi jahon urushining I-davrida – 1939-yil 1-sentyabrdan 1941-yil 22-iyungacha bo‘lgan davrda fashistlar Germaniyasi G`arbiy va Markaziy Yevropada hukmronlikni qo‘lga kiritdi. Germaniya va Italiya Yevropadagi 10 ta davlatni – Polsha, Chexoslovakiya, Yugoslaviya, Belgiya, Gollandiya, Lyuksemburg, Daniya, Norvegiya, Avstriya, Fransiyani bosib oldi. Millatlar ligasi harakatdan to‘xtadi. Germaniya Garbiy Yevropaning harbiy, iqtisodiy resurslarini qo‘lga kiritgach, 1941-yil 22-iyun kuni hujum qilmaslik to‘g‘risidagi shartnomani buzib, urush e’lon qilmasdan SSSRga xoinona hujum boshladi. Fashistlarning maqsadi SSSRni bosib olish, boyligini talash, millionlab kishilarni qirish va qolganlarini qul qilish edi. Germaniyaning SSSRga qarshi olib borgan urushi xarakter jihatidan bosqinchilik, adolatsiz urush edi. Germaniya bilan hamkorlikda uning ittifoqchilari – Italiya, Finlandiya, Vengriya, Ruminiya, Bolgariya ham SSSRga qarshi urushga kirdilar.
Sovet hukumati 22-iyun kuni urushning boshlanishi munosabati bilan mamlakat xalqiga murojaatnoma ishlab chiqdi va u o‘sha kuni radio orqali e’lon qilindi. Bu murojaatnoma xalqni g‘alabaga erishish uchun mustahkam jipslashishga, uyushqoqlik va fidokorlik ko‘rsatishga chaqirdi. “Bizning ishimiz haq ish! Dushman tor-mor keltirilajak! Biz g‘alaba qilamiz!” deyilgan edi murojaatnomada.