Mavzu:Tutchilik Hozirgi vaqtda yer yuzida o‘sayotgan juda ko‘p o‘simlik turlarini o‘simliklar sistematikasi vositasi bilangina o‘rganib olish mumkin. Sistematikaning asosiy maqsadi va vazifasi, o‘simliklar turlari, avlodlari, oilalari, tartiblari, sinf va tiplari o‘rtasida qarindoshlik borligini aniqlash o‘simliklar dunyosining filogenetik sistematikasi (o‘simliklar dunyosi rivojlanishidagi ketma-ketlik tartibi)ni tuzish imkoniyatini beradi. Filogenetik sistema sun’iy turkumlashdan shu bilan farqlanadiki, bunda o‘simliklar o‘rtasidagi qarindoshlik to‘g‘ri kelgan birorta belgisi bilan emas, balki juda ko‘p o‘ziga xos belgilar yakuniga asoslangandir. - Hozirgi vaqtda yer yuzida o‘sayotgan juda ko‘p o‘simlik turlarini o‘simliklar sistematikasi vositasi bilangina o‘rganib olish mumkin. Sistematikaning asosiy maqsadi va vazifasi, o‘simliklar turlari, avlodlari, oilalari, tartiblari, sinf va tiplari o‘rtasida qarindoshlik borligini aniqlash o‘simliklar dunyosining filogenetik sistematikasi (o‘simliklar dunyosi rivojlanishidagi ketma-ketlik tartibi)ni tuzish imkoniyatini beradi. Filogenetik sistema sun’iy turkumlashdan shu bilan farqlanadiki, bunda o‘simliklar o‘rtasidagi qarindoshlik to‘g‘ri kelgan birorta belgisi bilan emas, balki juda ko‘p o‘ziga xos belgilar yakuniga asoslangandir.
- O‘simlik sistematikasini birinchi marta shved olimi Karl Linney 1735 yilda ishlab chiqqan. Bunga qadar o‘simliklarning aniq ismi va morfologik termini yoq edi, ya’ni ma’lumotlar tartibsiz holda edi. Linney “avlod” va “tur” tushunchasini kiritib, o‘simliklarga aniq ilmiy nom berdi.
Tut daraxti P.M.Jukovskiyning o‘simliklarni bir va ikki pallalilarga bo‘linishini hisobga olgan holda, akademik A.A. Grossgeymning 1945 yilda yaratgan yopiq urug‘li o‘simliklarni felogenetik (ketma-ketlik) sistemasi asosida quyidagi tartibda ta’riflanadi. - Tut daraxti P.M.Jukovskiyning o‘simliklarni bir va ikki pallalilarga bo‘linishini hisobga olgan holda, akademik A.A. Grossgeymning 1945 yilda yaratgan yopiq urug‘li o‘simliklarni felogenetik (ketma-ketlik) sistemasi asosida quyidagi tartibda ta’riflanadi.
- Yopiq, urug‘lar bo‘lishi - Angiosperamae;
- Ikki pallalilar sinfi - Dicotuledoncae;
- Qichitqigullilar tartibi - Urticales;
- Tutgullilar oilasi - Moraceae;
- Tut avlodi - Morus.
- Qichitqigullilar tartibiga qayrag‘ochsimon (Ulmaceae) qichitqisimon (Urticaceal) va tutsimon (Moraseae) oilalari kirib, ular bir-biriga yaqin turadi.
- Qayragochsimonlarga qimmatli va juda ko‘p tarqalgan yirik daraxtlar: silliq qayrag‘och, chayir qayrag‘och va dala qayrag‘ochi kiradi. Ularning gullari ikki jinsli bo‘lib, barg yozishdan oldin gullaydi. Gultevarakligi tilikli kosasimon, 4-5 otaligi va bitta onaligi bor. Barglari cho‘zinchoq tuxumsimon (patsimon), chetlari arra tishli; mevasi - pitacha (qanotli) urug‘cha bo‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
