Mavzu: Ustama xarajatlarini tannarxga o’tqazish

Ishlab chiqarish ustama xarajatlarini mahsulot (ish, zizmat)lar tannarxiga kiritish quyidagi ketma-ketlikda amalga oshiriladi.

Ishlab chiqarish ustama xarajatlarini mahsulot (ish, zizmat)lar tannarxiga kiritish quyidagi ketma-ketlikda amalga oshiriladi.

1.Hisob ma’lumotlari bo‘yicha jami ishlab chiqarish ustama xarajatlari summasi aniqlanadi.

2.Ishlab chiqarish ustama xarajatlari taqsimot bazasi aniqlanadi. Taqsimot bazasi sifatida barcha ishlab chiqarilayotgan mahsulot (ish, xizmat) turlari uchun umumiy hisoblangan kriteriy (mezon) yoki har bir ishlab chiqarish ustama xarajatlari uchun alohida belgilangan kriteriy (mezon) olinadi. Umumiy kriteriy (mezon) bo‘lib, ko‘pincha, quyidagilar hisoblanadi:

• ishlab chiqarish xodimlari (ishchilar)ning ishlagan ish vaqti
• ishlab chiqarish jihozlarining ish vaqti
• asosiy ishlab chiqarish xodimlari mehnat haqi xarajatlari
• ishlab chiqarilgan mahsulot birligi.

Ishlab chiqarish ustama xarajatlarini taqsimlash stavkasi, o‘z navbatida, ikki xil bo‘lishi mumkin: (1) Umumiy (umumzavod) va (2) xususiy (sexlararo).

• Ishlab chiqarish ustama xarajatlarini taqsimlash stavkasi, o‘z navbatida, ikki xil bo‘lishi mumkin: (1) Umumiy (umumzavod) va (2) xususiy (sexlararo).
• Ishlab chiqarish ustama xarajatlarini taqsimlashning umumiy (umumzavod) stavkasi jami korxona bo‘yicha yaxlit tarzda ishlatiladi. Masalan, ma’lum hisobot davrida ishlab chiqarish ustama xarajatlari jami 100000000 so‘m, asosiy ishlab chiqarish xodimlari ishlagan vakt jami 100000 soatni tashkil etgan bo‘lsa, u holda ishlab chiqarish ustama xarajatlari taksimoti stavkasi o‘rtacha 1000 so‘m/kishi-soatni (100000000/100000)ni tashkil qiladi. Va aynan shu stavka bo‘yicha ishlab chiqarish ustama xarajatlari barcha mahsulot turlari o‘rtasida taqsimlanadi. Agar A mahsulot ishlab chiqarishga asosiy mehnat sarfi 30000 kishi-soatni tashkil etgan bo‘lsa, u xolda ushbu mahsulot tannarxiga jami 30 000000 so‘mlik (30000*1000) ishlab chiqarish ustama xarajatlari kiritiladi.