Mavzu: V a guruh elementlari

Fosforningoksidlari va kislotalari
P2Os — oq kristall modda. U oson bugianadi (bugianish harorati 359°C), va P4O 10 tarkibli m olekular kristall panjara hosil qiladi. P—O — bogiarining uzunligi 0,162 nm boisa, P = 0 bogMari qisqaroq va 0,139 nm ga teng
Agar fosfor(V) oksid sovuq suv bilan ta’sir etsa metafosfat kislota hosil qiladi:
issiq suv bilan ta’sirida pirofosfat kislota hosil bo‘ladi:
Ortofosfatlarning o ‘ziga xos tarafi tuzlarining qizdirishga munosabatidir. Bunda digidroortofosfatlar qizdirilganda metafosfatlarga o ‘tadi:
Gidrofosfatlar qizdirilganda esa difosfatlarga yoki pirofosfatlaiga aylanadi:
Mishyak (Arsenicum) - 5-10~4 % miqdorda uchraydi. 1690- yil Shreder tomonidan ochilgan. Tabiatda As4S4— rvalger, As2S3 — surinigmat, FeAsS — mishyak kolchedani holida uchraydi.
Mishyak gidridi, arsin AsH3, rangsiz juda zaharli gaz, qo‘llansa hidi bor, suvda kam eriydi:
Arsin beqaror, qizdirilganda oson parchalanadi:
2AsH3 = 2As + 3H2
Bu xossasidan mishyakni ochishda foydalanadi, ana shu reaksiya chex alkimyogari Marsh ( 1836-yil) tomonidan mishyakni ochish uchun taklif etilgan
Surma (Stibium). Kumush rang oq metall, qattiq, m o‘rt, suyuqlanish harorati 630“C, qaynash harorati 1640°C, elektr va issiqlikni o‘tkazadi. Lekin kristallari m o‘rt.
SbH3 (stibin) — surma gidrid zaharli gaz, hidi H 2S ga o‘xshaydi. Beqarorligi AsH3 dan ko‘ra yuqori:
2SbH3 = 2Sb + 3H2
Vismut (Bismutum). Metallik xossalari shu guruhdagi boshqa elem entlardan kuchliligi bilan farq qiladi. Tabiatda erkin holda va birikmalar holida ko‘p tarqalgan. Vismut simvoli 1819-yil da Bersilius tom onidan kiritilgan. Oq yaltiroq metall ozgina qizg'ish -pushti rangga ega (suyuqlanish harorati 271°C). Bu metall mo‘rt bo‘lib, oson maydalanadi. Elektr tokini o'tkazadi.
Bi2Os — qizil qora rangli kukun modda. BiF5 — qattiq modda (suyuqlanish harorati 151°C, qaynash harorati 230°C), HBi03 — kislotaning tuzlari m a’lum (N aB i03 va K Bi03). Bu tuz kuchli oksidlovchi: