Mavzu: VII-V asrlarda psixologiya rivojlanishiga hissa qo’shgan olimlar. Aristotelning psixologiya faniga oid qarashlari

Mavzu:VII-V asrlarda psixologiya rivojlanishiga hissa qo’shgan olimlar. Aristotelning psixologiya faniga oid qarashlari.

• Ma’lumki, psixologiya qadimiy fanlardan hisoblanib, u bundan 2,5 ming yil ilgari paydo bo’lgan. Qadimgi grek faylasuflaridan Geraklit, Demokrit, Gippokrat,Sokrat, Platonlarni asarlarida kishining joni va ruhiy hayoti to’g’risida xilma-xil fikrlar bayon qilinganini uchratish mumkin. Inson ruhiy hayoti haqidagi ayrim fikrlarni qadimgi xitoy va hind mutafakkirlarining asarlarida ham uchratish mumkin. Lekin inson psixikasi haqidagi muntazam ta’limotni birinchi marta yunon faylasufi Aristotel (Arastu) yaratgan. U “Jon haqida” degan asarida psixika haqida batafsil to’xtalib, uning muhim qirralarini tushuntirishga harakat qilgan. Shu bilan bir qatorda, o’zidan oldin yashab o’tgan olimlarning qarashlariga ilmiy sharh bergan. Shu sababli ham u psixologiya fanining “otasi” hisoblanadi.

• Uning risolasi "Ruh haqida" birinchi, aslida psixologik ish bo'ldi (ilmiygacha bo'lgan psixologiya doirasida). Aristotel ruh haqidagi oldingi va zamonaviy g'oyalarni tizimlashtirdi va o'z risolasida asosli bo'lgan bir qancha muhim qoidalarni ilgari surdi. U ruhni nafaqat mohiyat sifatida, balki tirik tanani tashkil qilish shakli, usuli, ya'ni tananing tirik mavjudot sifatida mavjud bo'lishiga imkon beradigan narsa sifatida belgiladi. Uning g'oyalarida ruh o'ziga xos organ bo'lib, u orqali tana his qiladi va fikrlaydi. Ruh o'ylamaydi, lekin tana ruh orqali o'ylaydi.

• Aristotelning psixologik ta'limoti biotibbiyot faktlarini umumlashtirishga asoslangan edi. Ammo bu umumlashtirish psixologiyaning asosiy tamoyillarini o'zgartirishga olib keldi.
• Aristotelning fikriga ko'ra, bu atama "organizm" turdosh so‘z bilan bog‘langan holda ko‘rib chiqilishi kerak "tashkiloti ”, muammoni hal qilish uchun uning qismlarini o'ziga bo'ysundirish; bu butunning qurilmasi va uning ishi (funktsiyasi) ajralmas; organizmning ruhi uning vazifasi, faoliyati. " Agar ko'z tirik mavjudot bo'lsa, uning ruhi ko'rish bo'lar edi, - dedi Arastu.
• Aristotel tanani tizim sifatida talqin qilib, undagi faoliyat uchun turli darajadagi qobiliyatlarni ajratib ko'rsatdi.