Mavzu: xalqaro iqtisodiy integratsiyaning jahon iqtisodiyotiga ta’siri reja: kirish

O`zbekiston Raspublikasining 2017-2019 yillardagi import tarkibi dinamikasi⁹

Tarkib	2017 y.	2018 y.	2019 y.
Jami	100	100	100
shu jumladan:
Oziq-ovqat mahsulotlari	9,1	8,1	7,8
Kimyo mahsulotlari va buyumlari	15,3	13	13,2
Energiya manbalari va neft mahsulotlari	5,3	4,5	3,8
Qora metallar va ulardan yasalgan buyumlar	8,1	8,1	7,6
Rangli metallar va ulardan tayyorlangan buyumlar	1	1	1,1
Mashina va asbob-uskunalar	36,1	43	43,8
Xizmatlar	14,1	10,9	10
Boshqalar	11	11,2	12,7

Import tarkibida eng katta ulush mashina va asbob-uskunalar hamda ularning qismlari (43,8 %), kimyo mahsulotlari va undan tayyorlangan buyumlar (13,2 %) hamda xizmatlar (10,0 %) hisobiga toʼgʼri keldi.

Yuqori hajmlarda import qilingan mahsulotlar tarkibida mamlakat ichida mahalliylashtirilishi mumkin boʼlgan mahsulotlar ham mavjud.
Importning oʼsishiga taʼsir etgan asosiy omillardan biri bu mamlakatga kiritilayotgan investitsiyalarning asosiy qismi boʼlgan mashina va asbob-uskunalar importining oshishi natijasida, uning jami importdagi ulushi 43,8 %ga yetdi (soʼnggi uch yildagi importdagi ulushining oʼsishi 7,7 foiz punkt).
Respublikamiz eksporti va importining tovar va geografik tarkibini takomillashtirish orqali raqobatbardoshlikni oshirish bir qator vazifalarning amalga oshirilishini taqozo etadi.
Xorijiy davlatlarda mamlakatimizda ishlab chiqarilayotgan, yoki ishlab chiqarishni yoʼlga qoʼyish mumkin boʼlgan mahsulotlarga boʼlgan talabni oʼrganish, bunday tovarlar bozorlariga kirib borish va raqobat qilish strategiyasini ishlab chiqish eksport qilinayotgan tovarlar sonini va mamlakatlar geografiyasini kengaytirishga ijobiy taʼsir koʼrsatadi. “Bu borada yangi bozorlar, yangi transport yoʼlaklarini topish, bir soʼz bilan aytganda faol marketingga asoslangan tashqi iqtisodiy siyosat yurgizish zarur”.
Jahon bozorlarida korxonalarimiz mahsulotlarining raqobatbardoshligini taʼminlashda quyidagi chora-tadbirlarning amalga oshirilishi muhim ahamiyat kasb etadi:

• 
  eksport qiluvchi korxonalarga mahsulot tayyorlash va sotish xarajatlarini kamaytirishda koʼmaklashish;
  
• 
  ularni tashqi bozor konʼyunkturasidagi oʼzgarishlar, istiqbolli bozorlar, raqobatchilar toʼgʼrisida olib borilgan tadqiqotlar natijalari bilan tanishtirish;
  
• 
  transport-kommunikatsiya tizimlarini rivojlantirish;
  
• 
  yangi transport yoʼlaklarini ochish orqali transport xarajatlarini kamaytirish va h.k.
  

Mamlakatimiz qishloq xoʼjaligi tarmogʼining bugungi kundagi salohiyati va sohasida amalga oshirilayotgan islohotlar ham eksport borasida gʼoyat katta imkoniyatlar borligini koʼrsatmokda. Shu bilan birga, qishloq xoʼjaligi mahsulotlari eksport qilinayotganda uning tovar koʼrinishiga, tarasi va dizayniga jiddiy eʼtibor qaratish zarur. Chunki ular, bir tomondan, mahsulotimizga boʼlgan talabni koʼpaytirishga, ikkinchi tomondan, aynan shunday mahsulotlarni ishlab chiqaruvchi boshqa davlatlar bilan ragʼbatlashuvda katta rolь oʼynaydi.
Shuningdek, qishloq xoʼjaligi mahsulotini eksport qiluvchi jismoniy va yuridik shaxslar mahsulotini tashishda transport vositalari bilan taʼminlash xam eksport hajmini oshirishning taʼsirchan vositasidir.