Mavzu: Xo'jalik subyekti buxgalteriya balansini tuzulishi va ularning tahlili. Reja

Xulosa. 
Ma’lumotlarning davrlararo qiyosiyligini oshirish foydalanuvchilarga 
iqtisodiy qarorlarni qabul qilishda, ayniqsa bashorat maqsadlarida, moliyaviy 
ma’lumotlardagi tendensiyalarni baholash uchun imkoniyat yaratadi.
Ba’zi holatlarda, joriy davrga nisbatan qiyoslanuvchanlikka yerishish uchun 
muayyan oldingi davrdagi qiyosiy ma’lumotlarni qayta tasniflashning imkoni 
bo‘lmaydi. Masalan, tadbirkorlik subyekti qayta tasniflashga imkon beradigan 
tarzda oldingi davr(lar)dagi ma’lumotlarni yig‘magan bo‘lishi mumkin va 
ma’lumotlarni qayta yaratish imkoni bo‘lmasligi mumkin. 
Minimum darajada, moliyaviy holat to‘g‘risidagi hisobot quyidagi 
summalarni aks yettiradigan satrlarda ko‘rsatiladigan moddalarini o‘z ichiga olishi 
lozim: (a) asosiy vositalar; (b) investitsion mulk; (d) nomoddiy aktivlar; (ye) 
moliyaviy aktivlar; (f) ulush bo‘yicha hisobga olish usuli bo‘yicha hisobga olingan 
investitsiyalar; (ye) biologik aktivlar; (j) tovar-moddiy zaxiralar; (z) savdo bo‘yicha 
va boshqa debitorlik qarzlari; (i) naqd pullar va naqd pul yekvivalentlari; (y) sotishga 
mo‘ljallangan sifatida tasniflangan aktivlar va sotishga mo‘ljallangan sifatida 
tasniflangan hisobdan chiqariladigan moddalarning guruhlariga kiritilgan aktivlari; 
(k) savdo bo‘yicha va boshqa kreditorlik qarzlari; (l) rezervlar; (m) moliyaviy 
majburiyatlar; (n) joriy soliq bo‘yicha majburiyatlar va aktivlar; (o) muddati 
uzaytirilgan soliq majburiyatlari va muddati uzaytirilgan soliq aktivlari; (p) sotish 
uchun mo‘ljallangan sifatida tasniflangan hisobdan chiqariladigan moddalarning 
guruhlariga kiritilgan majburiyatlar; (r) kapital tarkibida aks yettirilgan, nazorat 
kuchiga yega bo‘lmagan ulushlar; (s) bosh tashkilotning mulk yegalariga tegishli 
bo‘lgan, chiqarilgan kapital va kapitaldagi rezervlar. 
Xo‘jalik yurituvchi subyektlarining moliyaviy holatini tushunishda o‘rinli 
bo‘lsa, moliyaviy holat to‘g‘risidagi hisobotning satrlarida ko‘rsatiladigan 
qo‘shimcha moddalarini, sarlavhalarni va jamilarni taqdim yetishi lozim. 
Agar xo‘jalik yurituvchi subyekt o‘zining moliyaviy holati to‘g‘risidagi hisobotida 
joriy va uzoq muddatli aktivlarni hamda joriy va uzoq muddatli majburiyatlarni 

---

34 
alohida turkumlar sifatida aks yettirsa, u muddati uzaytirilgan soliq aktivlarini 
(majburiyatlarini) joriy aktivlar (majburiyatlar) sifatida tasniflamasligi lozim. 
Xo‘jalik yurituvchi subyekt moliyaviy holat to‘g‘risidagi hisobotda alohida 
taqdim yetilishi o‘rinli bo‘lgan mohiyati yoki vazifasi jihatidan yetarlicha 
farqlanadigan moddalarning ro‘yxatiga quyidagilarni kiritish mumkin: 
(a) moddalar hisobotning alohida satrlarida ko‘rsatiladi, qachonki moddaning yoki 
o‘xshash moddalar guruhining hajmi, xususiyati yoki vazifasi xo‘jalik subyektining 
moliyaviy holatini tushunish uchun ushbu moddalarning alohida taqdim yetilishini 
talab yesa;
(b) xo‘jalik yurituvchi subyektning moliyaviy holatini tushunishda o‘rinli bo‘lgan 
ma’lumotlarni ta’minlash uchun foydalanilgan tavsiflar va moddalarning yoki 
o‘xshash moddalar guruhining tartibi xo‘jalik yurituvchi subyekt va uning 
operatsiyalarining mohiyatidan kelib chiqib o‘zgartirilishi mumkin.

---

35