Mavzu: xotira

Xotira nazariyalari

Hozirgi zamon xotirani tadqiq qilish bilan bog`liq tadqiqotlarda markaziy o`rin xotira jarayonining asoslariga ajratilgan. Xotira jarayonining asoslari 3 yo`nalishda o`rganilgan: psixologik, neyro-fiziologik, bioximik.

Xotiraning psixologik nazariyalari inson faolligi bilan bog`liq bo`lgan xotira jarayonlarini shakllantirishni tadqiq etadi. Ulardan birinchisi assosiativ nazariyadir. Ma`lum bir bilimlar inson ongida birin ketin o`rin olishi tufayli ularda assosiativ bog`liqlikni yuzaga keltiradi va ushbu bog`liqlikda biror bir narsa esga tushiriladi. Ushbu assosiasiyalarni 3 turga bo`lish mumkin, ya`ni ob`ektlarning fazoviy bog`liqligi, bir-biriga mosligi va qarama-qarshiligidir. Bundan 3 ta assosiasiya kelib chiqadi: bir-biriga bog`liqlik, o`xshashlik va qarama-qarshilik. .

• Xotiraning mantiqiy nazariyasi A.Bine va Byullerlar tomonidan ilgari surilib, ular xotiradagi materialni xotiraning mantiqiy esda olib qolinishi bilan bog`laydi.A.N.Leontev, N.I.Zinchenko, A.A.Smirnovlar tomonidan faoliyat nazariyasi ilgari surilib, turli tasavvurlar orasidagi bog`liqlik esda olib qolingan materialning qandayligiga emas, balki odamning u bilan nima qilishiga bog`liqdir.Bioximik nazariya tashqi ta`sir ostida nerv hujayralarida yuz beradigan o`zgarishlarni qayd qilish va xotira jarayonida DNK va RNK ahamiyatini aniqlashga qaratilgandir. DNK xotirani genetik tug`ma tashuvchi sifatida, RNK esa individual xotiraning ontogenetik asosi sifatida qabul qilinadi. Kibernetik nazariya bo`yicha xotira ma`lumotni qabul qilib olish, qayta esga tushirish va unutishdir.