Mavzu: xotira

M.G.Davletshin tahriri ostida chiqqan "Umumiy psixologiya" o`quv qo`llanmasida quyidagi xotira klassifikasiyasi qayd qilinadi:

Psixik faolligiga ko`ra: ixtiyoriy va ixtiyorsiz xotira.

Faoliyat maqsadiga ko`ra: harakat, emosional, obraz va so`z-mantiq xotirasi.

Muddatiga ko`ra: uzoq muddatli, qisqa muddatli va operativ xotira.

Harakat xotirasi - inson faoliyatining har bir turida ruhiy faollikning u yoki bu ko`rinishlarini ustunlik qilishida kuzatiladi

• Harakat xotirasi - inson faoliyatining har bir turida ruhiy faollikning u yoki bu ko`rinishlarini ustunlik qilishida kuzatiladi
• His-tuyg`u yoki hissiyot xotirasi. Bu xotira his-tuyg`ular, ruhiy kechinmalar, hissiyotlar, ehtiyojlarimiz va qiziqishlarimiz qanday qondirilayotganligidan, atrofimizdagi narsa va hodisalarning xususiyatiga nisbatan munosabatimiz qay tarzda amalga oshirilayotganligidan doimo xabar berib turish imkoniyatiga .
• Obrazli xotira - tasavvurlar va turmush manzaralari, shuning bilan birga, tovushlar, ta`mlar, ranglar shakllar, bilan bog`liq bo`lgan xotira turidir.
• Eydetik obrazlar psixologiyada izchil obrazlardan eydetik obrazlarni farqlash an`ana tusiga kirgan bo`lib, "eydos" yunoncha "obraz" degan ma`noni anglatadi. Xotiraning bu turi, ya`ni eydetik obrazlar o`z vaqtida nemis psixolgiya maktabining namoyondalari aka-uka Yenishlar nomidan ta`riflab berildi. Ba`zi odamlar shu davrlarda kuzatilgan narsa yoki suratlar ko`z o`ngidan olib qo`yilsa ham surat siymosi uzoq vaqt saqlanish xususiyatiga ega.Aka-uka Yenishlar tomonidan o`tkazilgan oddiy tajribada eydetik xotiraga ega bo`lgan tekshiruvchiga olma va undan sal uzoqroqda joylashgan ilmoq tasvirlangan rasm ko`rsatilgan. Rasm o`rtasidan bo`lib, qo`yilgandan keyin tekshiruvchida olmani olib qo`yish istagi kuchayib borayotgani so`ralgan.

• So`z-mantiq xotirasi mazmunini fikr va mulohazalar, aniq hukm hamda xulosa chiqarishlar tashkil etadi.
• Ixtiyoriy xotira deganda ma`lum maqsadni ro`yobga chiqarish uchun muayyan davrlarda aqliy harakatlarga suyangan holda amalga oshirilishidan iborat xotira jarayoni tushuniladi. Bu faoliyatni odam ongi bevosita boshqaradi.
• Operativ xotira inson tomonidan bevosita amalga oshirilayotgan faol tezkor harakatlar, usullar uchun xizmat qiluvchi jarayonni anglatuvchi mnemik holat operativ xotira deb ataladi.