Mavzu: Xulosa chiqarish

Asoslari va xulosasi oddiy qat’iy xukmlardan iborat bo’lgani uchun oddiy qat’iy sillogizm deyiladi. Oddiy qat’iy sillogizm uchta xukmdan iborat bo’lib birinchisi katta asos, ikkinchisi kichik asos, uchinchi kelib chiqadigan xukm xulosa deyiladi.

Oddiy qat’iy sillogizm uchta termindan iborat bo’ladi: katta termin – sillogizmning predikati,

Kichik termin – sillogizmning sub’ekti va

O’rta termin – kata va kichik terminni bog’lab turadigan termindir.

Katta termin birinchi xukmning tarkibiga kirgani uchun u
katta asos deyiladi.
Kichik termin ikkinchi xukmning tarkibiga kirgani uchun u
kichik asos deyiladi.

Induktiv xulosa chiqarish

Induktiv xulosa chiqarish bevosita xulosa chiqarish qatoriga kiradi.

Induktiv xulosa chiqarish yordamida predmetlar va xodisalarning turli xususiyatlari o’rganiladi, ularning umumiy tomonlari haqida xulosa chiqariladi. Induktsiyaning asosini yakkalik, xususiylik va umumiylikning uzviy aloqasi tashkil etadi.
Uning asosiy xususiyati shundan iboratki, induktsiya xodisalarni birma-bir o’rganishga asoslanadi. Induktsiya kuzatish va eksperiment bilan bog’liq.

Induktsiyaning yana bir xususiyati shundaki, uning xulosalari ko’pincha extimoliy xarakterga ega bo’ladi. Bu induktsiyaning xodisalarni birma-bir o’rganishga asoslanganligi xamda kuzatish va eksperiment bilan bog’liq bo’lganligidan kelib chiqadi.

Induktiv xulosa chiqarish deb nisbatan torroq bilimlardan nisbatan kengroq bilimlarga fikran xarakat qilishdan iborat bo’lgan xulosa chiqarishga aytamiz. Mantiq fani induktiv xulosa chiqarishning ikki turini o’rganadi. Bular to’liq va to’liqsiz induktsiyadir.

Ilmiy induktsiya. Ilmiy induktsiya xulosa chiqarishning shunday turiki, unda xulosa chiqarish uchun xodisalar o’rtasidagi sababiy bog’lanish asos qilib olinadi. Ilmiy induktsiyada xulosa, xodisalarning muxim xususiyatlarining takrorlanishini o’rganish natijasida xosil bo’ladi.