Mavzu: yengil atletika fanining tuzilishi va mazmuni

Mavzu: YENGIL ATLETIKA FANINING TUZILISHI VA MAZMUNI

• Reja:
• 1. Yengil atletikaning tasnifi va umumiy ta’rifi
• 2. Yengil atletikaning asosiy turlari
• 3. Olimpiya dasturiga kiritilgan variantlari hamda masofalarining tasnifi

1.Yengil atletikaning tasnifi va umumiy ta’rifi

• Yengil atletika atamasi shartli bo‘lib, mazkur sport turiga kiruvchi hamma mashqlarning tabiiy ahamiyatini yoritib bera olmaydi. Shu bilan birga, yengil atletika qadimiy yunoncha «atletika» so‘zidan olingan bo‘lib, «mashq», «kurash», «bellashuv» ma’nonisini anglatadi. Qadimgi Gretsiyada kuch va chaqqonlikda musobaqalashgan kishilarni atletlar deb ataganlar.

Yengil atletika hayotiy zarur va keng tarqalgan mashqlarni – yurish, yugurish, sakrash va uloqtirish mashqlarini birlashtirib, eng ommaviy sport turi hisoblanadi.

Yengil atletikaning «sport malikasi» deb atalishi bejiz emas. U respublika, xalqaro musobaqalar, Olimpiya o‘yinlari dasturlaridan munosib o‘rin egallagan hamda o‘ynaladigan medallar majmuasi va soniga ko‘ra eng ko‘p hisoblanadi.

2. Yengil atletikaning asosiy turlari

• Yengil atletika mashqlarini aniq tasnifga tushirish uchun uni besh bo‘limga ajratib (yurish, yugurish, sakrash, uloqtirish, ko‘pkurash) tavsiflash maqsadga muvofiqdir. Ular, o‘z navbatida, turlarga, turning xillariga hamda variantlar va masofalarga ajratiladi. Hozirgi vaqtda yengil atletikaning 24 turi erkaklar uchun, 23 turi ayollar uchun Olimpiya o‘yinlari dasturiga kiritilgan.

Bo‘limlar turlari xar xil turlari variant-lari va masofalari Olimpiya o‘yinlari variantlari va masofalari erkaklarayollar Yurish Sportcha yurish O‘yingoh yo‘lkasida yurish 3-50 km1 soat mobaynida 10 km1 0 km Shosseda 20-30 km 20,50 km 20 kmVaqti1 soatmobaynida--

Бўлимлар	Турлари	Ҳар хил турлари	Вариант-лари ва масофалари	Олимпия ўйинлари вариантлари ва масофалари
				эркаклар	аёллар
Юриш	Спортча юриш	Ўйингоҳ йўлкасида юриш	3-50 км 1 соат мобайнида	10 км	10 км
		Шосседа	20-30 км	20, 50 км	20 км
		Вақти	1 соат мобайнида	-	-

Бўлимлар	Турлари	Ҳар хил турлари	Вариант-лари ва масофалари	Олимпия ўйинлари вариантлари ва масофалари
				эркаклар	аёллар
Югуриш	1. Текис югуриш	Қисқа масофаларга югуриш	30-400 м	100, 200, 400 м	100, 200, 400 м
		Ўрта масофаларга югуриш	500-2000 м	800- 1500 м	800- 1500 м
		Узоқ масофаларга югуриш	3000- 10000 м	5000- 10000 м	5000- 10000 м
		Ўта узоқ масофаларга югуриш	20000- 30000 м	-	-
		Вақтбай югуриш	1, 2 соат мобайнида	-	-
	2. Таби-ий ша-роитда югуриш	Очиқ жойларда югуриш (кросс)	500 м дан 14 км гача	-	-
		Катта йўлда югуриш	30 км гача марофонча югуриш	42 км 195 м	42 км 195 м

3. Тў-сиқлар оша югуриш	Югуриш йўлкасида ғовлар оша югуриш.	80-400 м	110- 400 м	110-400 м
	Узоқ масофаларга тўсиқлар оша югуриш	1500-3000 м	3000 м	3000m
4. Эста-фетали югу-риш	Қисқа масофаларга югуриш	4x50 м 4x100 м 4x200 м 4x400 м	4x100 м 4x400 м	4x100 м 4x400 м
	Ўрта масофаларга югуриш	5x500 м 3x800 м 4x800 м 5x1000 м 10x1000 м 4x1500 м	-	-
	Аралаш масофаларга югуриш	400+300+ 200+100 м 800+400+ 200+100 м шаҳар бўй-лаб исталган масофага, исталган ва-риантда.	-	-

Сакраш	1. Югу-риб келиб сакраш	Баландликка	Ҳар хил усулларда	+	+
	2. Вер-тикал тўсиқ оша сакраш	Баландликка	Лангарчўпга таяниб	+	+
	3. Гори-зантал тўсиқ оша сакраш	Узунликка	Ҳар хил усулларда	+	+
		Уч ҳатлаб сакраш	Умумий қоида асосида	+	+
	4. Тур-ган жойи-дан сакраш	Баландликка		-	-
		Узунликка		-	-
		Уч ҳатлаб сакраш		-	-

Улоқтириш	1. Бош орқаси-дан улоқти-риш	Граната	500 г (аёллар)	-	-
			700 г (эркак)	-	-
		Найза	600 г (аёллар)	-	+
			800 г (эркак)	+	-
	2. Айла-ниб улоқти-риш	Диск	2 кг	+	-
			1,5 кг	-	-
			1 кг	-	+
		Босқон	7,257 кг	+	-
			6 кг	-	-
			4 кг	-	+
	3. Итқи-тиш	Ядро	7,257 кг	+	-
			6 кг	-	-
			5 кг	-	-
			4 кг	-	+
			3 кг	-	-

Кўпкураш		Учкураш		-	-
		Тўрткураш		-	-
		Олтикураш		-	-
		Еттикураш (2 кун)	100 м, 100 м ғ/о, найза, баландлик, узунлик, ядро, 800 м	-	+
		Саккиз кураш		-	-
		Ўнкураш (2 кун)	100 м, узунлик, диск, баландлик, 400 м, 110 м ғ/о, ядро, лангарчўп, найза, 1500 м	+	-

Yuqoridagi jadvalda berilgan tasnifda vatanimizda va xorijiy mamlakatlarda faqat ochiq havoda o‘tkaziladigan musobaqalarga kiritiladigan asosiy turlar berilgan, yopiq sport inshootlarida esa qisqartirilgan masofalarda musobaqalar tashkil qilinadi. Yengil atletika turlari orasidan Olimpiya o‘yinlarining dasturidan o‘rin olgan, jahon va Osiyo birinchiligi musobaqalarining asosiy qismiga kiritilgan.

Etiboringiz uchun raxmat..