Mavzu: Yoruglikning qutblanishi polyarizator va analizator. Malyus qonuni

Polarizator va analizatorning maqsadi

Polarizator va analizator polarizatsiya qiluvchi mikroskoplarning strukturaviy elementlari bo'lib, minerallar, kristallar, tolalar va boshqa anizotrop ob'ektlarni, ya'ni yorug'lik to'lqinlari turli yo'nalishlarda notekis tarqaladigan ob'ektlarni o'rganish uchun ishlatiladi. Polarizator va analizatorning maqsadini yaxshiroq tushunish uchun nazariyaga murojaat qilaylik.

Har qanday yorug'lik elektromagnit to'lqin bo'lib, u tebranish harakati bilan tavsiflanadi. Va u fizikaning qat'iy qonunlariga ko'ra tarqaladi va buni juda xaotik tarzda amalga oshiradi. Ammo bir kuni olimlar yorug'lik ba'zi vositalar (ob'ektlar) orqali o'tib, o'zini boshqacha tuta boshlaganini aniqladilar. Uning xususiyatlari o'zgarishsiz qoladi, lekin tebranish yo'nalishi boshqacha va tartibli bo'ladi. Shunday qilib, qutblanish hodisasi kashf qilindi.
Polarizator va analizator: Malus qonuni
"Malyus" deb nomlanuvchi shaxs, Fransiyalik fizikachi Pierre Malyus (Pierre Marie Maurice Duhem) hisoblanadi. U 19-20 asrlar aylarida yashagan va elektromagnit maydonlar, polarizatsiya va optika fanlari bo'yicha ko'plab tadqiqotlar yuritgan mutaxassisdir. Malyusning ishlari o'z vaqtiida yirik ahamiyatga ega bo'lgan, uning "Lehrbuch der Elektrodynamik" (Elektrodinamikaning o'qituvchi kitobi) nomli kitobi elektr, magnetizm va elektromagnit maydonlari haqida yirik tushuncha qoldirgan.
Malyus qonuni - yorugʻlik qutblovchi asbob (polyarizator) dan oʻtganda chiziqli yorugʻlik intensivligining oʻzgarishi qonuni. Tushayotgan yorugʻlikning qutb tekisligi va qutblovchi asbobning qutblash tekisligi orasidagi burchak a ga nisbatan yorugʻlik intensivligi har xil oʻzgaradi. Malyus qonuni 1810-yilda fransuz fizigi E. Malyus (1775—1812) kashf qilgan. Qutb tekisliklari (yorugʻlik va asbob) orasidagi burchak a, analizatorga tushayotgan chiziqli yorugʻlik intensivligi E0 boʻlsa, analizatordan chiqayotgan yorugʻlik intensivligi Malyus qonuniga asosan E=E0cos2 a boʻladi. Yorugʻlik intensivligini oʻlchaydigan asbob va qurilmalar Malyus qonuni asosida ishlanadi.
Malyusning ishlari yirik ahamiyatga ega bo'lgan tufayli, uning nomi ko'plab fizikaviy qonunlarda va ko'rsatkichlar sistemalarida foydalaniladi. Uning nomi bilan nomlangan Malyus qonuni, polarizatsiyalangan elektromagnit maydonning intensivligining, analizator orqali o'tkazilishining polarizatsiyasiga va orientatsiyasiga bog'liq bo'lib, optika va boshqa fizikaviy sohalarda keng qo'llaniladi.
Polarizator - bu qutblangan (tartibli) yorug'likni tabiiy (tartibsiz) yorug'likdan chiqaradigan qurilma. Analizator - yorug'likning qutblangan yoki yo'qligini aniqlash va uning intensivligini sozlash imkonini beruvchi qurilma. Mikroskopda bir-biridan faqat konstruktsiyasi va o'rnatish joyi bilan farq qiluvchi analizator va polarizator ham polaroidlar deb ataladi. Ular birgalikda Polarizator-Analizator juftligini hosil qiladi.

Bu juftlik Malus qonuniga muvofiq ishlaydi. Unda aytilishicha, agar polaroidlarning tekisliklari bir-biriga o'xshash bo'lsa, polarizatordan o'tgan yorug'lik analizatordan to'liq o'tadi. Shu bilan birga, agar 90 ° burchak ostida joylashtirilsa, analizator polarizatsiya nurini butunlay to'sib qo'yadi. Shunday qilib, Malus qonuni o'tadigan yorug'lik miqdori va uni uzatish tekisliklari orasidagi burchak o'rtasidagi aniq va qat'iy munosabatni tasvirlaydi.

Malyus qonuni aytib o'tish mumkin,ki, agar bitta polyarizatordan chiqqan maydon boshqa bir polyarizator orqali o'tkazilganda, shuningdek, maydon analizator orqali o'tkazilganda, uni chiqaruvchi polyarizator tomonidan qabul qilingan maydonga nisbatan chiziqlik darajasida o'zgarish yuzaga kelaydi. Bu o'zgarishning miqdori Malyus qonuni bilan belgilanadi.
Malyus qonuni matematik jihatdan qo'llaniladi. Ushbu qonun bilan elektronlar, fotonlar, neutrinolar va boshqa elementar chastitsalar kabi ob'ektlarning polarizatsiyasi va ularning bir-biri bilan aloqalari aniqlanadi. Malyus qonuni, elektromagnit maydonning polarizatsiyasi haqida ma'lumot olish uchun ishlatiladigan fizik qonunidir. Uning asosi, bitta polyarizatordan chiqqan maydon boshqa bir polyarizator orqali o'tkazilganda, shuningdek, maydon analizator orqali o'tkazilganda, uni chiqaruvchi polyarizator tomonidan qabul qilingan maydonga nisbatan chiziqlik darajasida o'zgarish yuzaga kelaydi. Bu o'zgarishning miqdori Malyus qonuni bilan belgilanadi.