Mavzu: Zaxarli o‘simliklar va ularning ahamiyati Reja: Kirish Asosiy qism

2.Zaharli o’simliklar ro’yxati
Avran lekarstvenniy (zaharli!) Gratiola offisinalis-Safroo’t
Arekovaya palma , katexu (zaharli!) Areca catechu
<<^
O’simlikning barcha a’zolari, ayniqsa, ildiz piyozi va urug’lari zaharli. Tarkibida alkaloidlardan kolxitsin, kolxaminlar uchraydi. Kolxitsin uchta kondensirlangan xalqadan tuzilgan, ulardan C-xalqasi tropanoldir. Kolxitsin- xujayrani yadroda bo’linishiga qarshilik qiladi, bunda tropolon xalqasi oqsil tsitiplazmasi- tubulin bilan bog’lanadi. Leyko- va limfopoezga ta’sir qiladi. Me’da-ichak yo’llarini shilliq qavatini kuchli falajlashida giperimiya kuzatiladi. Ichaklarni quldurashini kuchaytiradi, buyrak va MNS (Markaziy nerv sistemasi) ni zaharlaydi. Xujayra bo’linishiga aralashadi, shish-o’stmaga qarshi xususiyatga ega.
Colchicum boshqa turlarida kesselringin, kolxitsin, kolxetsein, N- formildezoatsetilkolxitsin,P-lyumikolxitsin,y-lyumikolxitsin, 3-dimetilkolxitsin, 3-dimetil-P-lyumokolxitsin, krokiflorin, allokolxitsin, 2-dimetilkolxitsin, regelamin, regelidin, regelinin, yolantamin, krokiflorinin, kesselridin, 2-deme-
til-y-lyumikolxitsin, krokifloridinin, kolxamin, 2-demetilkolxitsein, krokiflori- non, regelinon, regilin, lutein, luteidin, kolxamein, kollutin, spetsiozin, kolxi- tserin, shovitsin, shovitsiamin, shovitsidin, shovitsinin.
Loladoshlar (Liliaceae Juss.) - Лилейные Sangrayquloq (Merendera Ramond) - Мсрсндсра
O’rta Osiyoda o’suvshi o’simliklardan biri Merendra turlarida kolxitsin xususiyatli alkaloid uchraydi.
Kolxitsin Colchicum har hil turlarining ildizpiyozlari va urug’laridan ajratilgan. U neytral alkaloid bo’lib, podagrani davolashda va o’simlik xujayralaridan ikkilangan xromosoma to’plami olishda foydalaniladi.
Colchicum kesselringii Rgl.- Bezvremennik Kessilringa, savrinjon. Bargi va poyasida 0,23-1,09%, piyozida 0,021-0,15%, urug’ida 0,18-0,71%, meva qutichasida 0,04-0,21%, ildizpiyoz po’stlog’ida 0,17-0,18% alkaloidlar summasi aniqlangan. Asosiy alkaloid bu kolxitsindir. Yana 5 ta alkaloid bo’lib ichida kasselringinni O.S.Sodiqov va shogirdlari topganlar.