Mavzu: Zichlik o`lchov va nazorat qilish usullari Reja zichlik haqida tushincha suyuqlik zichligini o`lash

MAVZU: Zichlik o`lchov va nazorat qilish usullari
Reja
1 zichlik haqida tushincha
2 suyuqlik zichligini o`lash
3 Gidrostatik zichlik o‘lchagichlar

Z
ichlik – bu massaning tanadagi egallagan hajmga nisbati sifatida tavsiflangan fizik kattalik. Zichlikni ko’rsatish uchun odatda yunoncha p [ro] harfi ishlatiladi, ba’zida lotin harflari D va d ham ishlatiladi.
O’rtacha jisim zichligi  – bu jisim vaznining uning hajmiga nisbati. Bir hil tana uchun u oddiygina jisim zichligi deb ham ataladi .
Moddaning zichligi deganda ushbu moddadan tashkil topgan bir xil yoki bir xil bo’lmagan jismning zichligi tushuniladi.
Zichlikning ta’rifiga asoslanib, uning o’lchami SIda kg / m³ va CGS tizimida g / sm³ ga teng .

Zichlikning haroratga bogliqligi

Odatda, harorat pasayishi bilan zichlik oshadi, ammo ma’lum bir harorat oralig’ida zichligi yuqori moddalar ham bor, masalan, suv, bronza va quyma temir kabi moddalar. Shunday qilib, suvning zichligi 4 °C da maksimal qiymatga ega va bu qiymatga nisbatan harorat ko’tarilishi va pasayishi bilan zichlik o’zgaradi. Agregat holati o’zgarganda, moddaning zichligi keskin o’zgaradi: gaz holatidan suyuqlikka o’tish va suyuqlik qattiqlashganda zichlik oshadi. Suv, silikon, vismut va boshqa ba’zi moddalar bu qoidadan istisno hisoblanadi, chunki ularning qattiqlashishi zichligi kamayadi.



Zichlikni o’lchash
Zichlikni o’lchash uchun quyidagilar qo’llaniladi:

• 
  Piknometr – Haqiqiy zichlik o’lchagich
  
• 
  Arometrlarning har xil turlari – suyuqlik zichligini o’lchash.
  
• 
  Burik Kachinski va Bur Zaidelman – tuproq zichligini o’lchash vositalari.
  
• 
  Vibratsiyali zichlik o’lchagich – bosim ostida suyuqlik va gazning zichligini o’lchash uchun asbob.