Mavzu;Fridrix Frebel kublari haqida umumiy ma’lumot

Mavzu;Fridrix Frebel kublari haqida umumiy ma’lumot.
Fridrix Frebelning pedagogik tizimi Bolalar bog‘chasining paydo bo‘lishi tarixi 1837-yilga borib taqaladi, bolalar bog‘chasining asoschisi deb taniqli nemis pedagogi-Fridrix Frebel hisoblanadi. Aynan u Germaniyaning BadBlankenburg shahrida bolalar uchun tashkil qilingan muassasasini “bolalar bog‘chasi” deb atadi va ushbu atama butun dunyoda umumiy tarzda qabul qilindi. Shunday savol tug‘iladi: Nima sababdan muassasa “bolalar bog‘chasi” deb ataladi? Taxminlardan biriga ko‘ra, F.Frebel bolalarni “Olloh ekinlari” deb hisoblagan, ya’ni ular g‘amxo‘rlik va parvarishga muhtoj o‘simliklar bog‘i hisoblanadi. Yana bir taxmin shundan iboratki, nemis pedagogi Sorbixdagi “Saroy bog‘ida” deb nomlangan sobiq mehmonxonada “bolalarni parvarishlash bo‘yicha birinchi muassasa”ni ochgan.
Olim bolalarga hayvonlar haqidagi voqealarni aytib bergan, zero bolalar hayvonlarni yaxshi ko‘rishini tashungan. So‘ngra bolalarning gullarga mehri balandligini anglagan. Shu sababli uning tarbiyalanuvchilari gullarni mustaqil parvarishlay boshlagan. Asta-sekin musiqaning bolalarga ijobiy ta’sir ko‘rsatishini sezgan. Shundan kelib chiqib, bolalar ashula ayta boshlagan va «bog‘bon qizlar»ning (ya’ni, tarbiyachilarning) ashulalarini tinglagan. F. Frebel jazolarga, bolalarga nisbatan har qanday shavqatsizlik namoyishlariga qarshi bo‘lgan. Fridrix Frebel haqida so‘z ketganda uning «tuhfalarini» alohida eslatish kerak. «Frebel tuhfalari» - bu olim tomonidan ishlab chiqilgan didaktik material bo‘lib, bolani ilk yoshda rivojlanishiga mo‘ljallangan. Bu bolaning turli ko‘nikmalari va layoqatlarini mashq qildiruvi o‘yinchoqlar tizimidir. Har bir o‘yinchoq bolani rivojlantirishga ko‘maklashadi hamda undan foydalanishda muayyan qoidalarni ko‘zda tutadi.
Froebelning 6 ta sovg'asi Frobel uchun ulg'ayish unga xos bo'lgan qobiliyatlarni o'z-o'zini ochib berish jarayonidir, bu "ilohiy tamoyil" ning tabiiy qonunlariga mos keladi. O'qituvchi nuqtai nazaridan bolaning ichki dunyosi faqat tashqi dunyo bilan o'zaro aloqada ochilishi mumkin, demak, o'qituvchi bunday o'zaro aloqani qo'zg'atishi kerak. Frabel buning eng yaxshi usulini ko'rib chiqdi va bolalar uchun dunyomizning asosiy toifalari (eng umumiy tushunchalari) haqida bilim olishga yordam beradigan oltita "sovg'alar" tizimini ishlab chiqdi.
Froebelning sovg'alari nima? Birinchi sovg'a Iplardagi kichik rangdagi to'plar. Ularning yordami bilan bola ranglarni farqlashni o'rganadi va shakl haqida birinchi g'oyani oladi. Ikkinchi sovg'a Froebel - sharning diametri va silindrning asosi hamda kub tomoni bir xil bo'lgan kub, shar va silindr. Ushbu sovg'a shakli va hajmi tushunchasini rivojlantiradi. Uchinchi, to'rtinchi, beshinchi va oltinchi sovg'alar kichik kubiklarga, plitkalarga, barcha turdagi piramidalarga bo'lingan kattaroq kubiklardan iborat. Fridrix Frobiyning sovg'alarining vazifasi, bolaning geometriya haqidagi g'oyalarini chuqurlashtirishdan tashqari, unda butun va uning qismlari va ular o'rtasidagi munosabatlar to'g'risida tasavvur hosil qilishdir. Ushbu sovg'alar tizimining aks-sadosi - Sovet bolalar bog'chasidan bloklar kabi taniqli o'yin. Shunday qilib, Fröbol o'z oldiga juda katta vazifani qo'yadi - amalda bolalarning mavhum fikrlashi bilan ishlash.
Kublar orqali bola turli naqshlarni yani go’zalik shakllarini yasaydi bu orqali bolada sanat shakllanadi.Kublarning o’lchamlari ,butundan qism ,qismdan esa butunni yig’ish orqali matematikani o’rganadi.
Fridrix Frebelning didaktik tizimida bola 1-2-tuhfalar orqali ko’ptokchalar ,shar,slindr,kub haqida bilimlarga ega bo’ladi.STEAM ning esa beshta fannini integratsiyalashuvini ko’rishimiz mumkin yani bunda ko’ptokchalarning ishlab chiqarilishi bo’yicha texnalogiya, materiali jihatdan tabiy fanlar ,shakl jihatidan matematika fanlari o’zaro birlashadi.
Bu didaktik tizim orqali bolalar sharning diametri ,kubning tomoni,slindrning asosi haqida tushunchaga ega bo’lish bilan birga fazoda firlashni ham o’rganadi.
Bolalarga pedagog tomonidan bu shaklarning harakatlanishi ham ko’fsatiladi bu orqali esa bola shar harakatlanish ramzi ,kub barqarorlik ramzi ekani o’rgatiladi .
Aynan shu tizim orqali bolalar MTTlarda dastlabki matematik tushunchalarga ega bo’lishadi.
ETIBORINGIZ UCHUN RAXMAT.