Mavzuli xaritalarda kartografik generalizatsiyani o’rganish Reja. Generalizatsiyani mohiyati va omillari

Generalizatsiyani turlari
Generalizatsiya qilishda sifat tavsiflarini umumlashtirish keng qo'llaniladi. ularni farqlarini kamaytirish, bu har doim klassifikatsiyalash belgilarini umumlashtirish bilan bog‘langan bo'ladi. Masalan, obzor xaritalarda o‘rmonlami asosiy ko'pchiligini tashkil etadigan o‘rmon daraxtlarining turlarini o‘miga, o‘rmonlami yagona belgisini beradi, geologik xaritalarda yirik masshtablardan mayda masshtablarga o‘tishda svita va yaruslami otdellarga qo‘shib yuborish bilan stratigrafik bo'linishlami umumlashtiriladi, so‘ngra otddlami sistemalarga qo‘shib yuboriladi va h.k.
Miqdor tavsiflarini umumlashtirish tasvirlanayotgan hodisani miqdor gradatsiyjdarini (bir bosqieh yoki holatdan ikkinchi bosqieh yoki holatga o*tishdagi izchillik) ’ yniklashtirishda, uzluksiz shkalalardan pog‘onalilarga o‘tishda yoki bir xillardan bir xil bo'bnaganlarga o‘tishda namoyon bo‘ladi. Misollar bo‘lib. topografik xaritalarni generalizatsiya qilishda relyefiii kesim balandligini kattalashtirish (orttirish) yoki aholi punktlarini yashovchilar soni bo‘yicha guruhlashni yiriklashtirish xizmat qilishi mumkin
Xaritaga olinayotgan obyektlami tanlab olish (tmhmb qaldirish) - bu xaritada uni maqsadi, maamuni va masshtabi hamda, xaritaga olinayotgan hududni xususiyatlari nuqtai nazaridan muhim va zarur bo‘lgan obyektlami qoldirish demakdir. Tanlab olish sifat va miqdor tavsiflarini umumlashtirish bilan uzviy bog‘langan va legendani yangi yiriklashtirilgan bo‘linishlarga bo‘ysindirilgan bo‘ladi. Tanlab olishda ikkita miqdoriyi ko'rsatkichlardan, ya’ni sienz va normalardan foydalaniladi.
Geometrik qiyofasini (tashqi ko‘rinishini, konturini) soddalashtirish (o'zgartirish, osonlashtirish) tasvimi mayda
chuyda detallaridan, konturlami uncha katta bo‘lmagan burilishlaridan voz kechish, chegaralami to‘g‘rilash va boshqalar. Shunday. daryolami va qirg‘oq chiziqlarini uncha katta bo‘1magan egri-bugri joylarini to‘g‘rilanadi, gorizontallarni egik, bukik joylarini chiqarib yuboriladi, geologik chegaralami qiyofasini (ko'rinishini) soddalashtiriladi vah.k.
Konturlami birlashtirish generalizatsiyani geometrik namoyon bo‘lishining bittasi ajratib olingan konturlami gruhlash bilan bog‘liq. Xaritada konturlar birinchid an sifat va miqdor gradatsiyalarini umumlashtirish va legendani bo‘linishlarini yirildashtirish natijasida, ikkinchidan esa, bir qancha mayda- chuyda konturlami bir biriga qo‘sxilib, bitta ancha yirik kontur hosil qilish oqibatida sodir bo‘ladi. Shimday, birorta foydali qazilma konlarini alohida, uncha katta bo‘lmagan arealini generalizatsiya davomida bitta yagona areal qilib qo‘shib yuborilishi mumkin.