Individual genlarni ajratib olish va ko’paytirish (klonlash) usuli ham bor. Bu usul molekulyar genetiklar orasida “sochma o’q usuli”deb nom olgan. Uning ish prinsipi mana bunday ko’rinishda bo’ladi. Dastlab DNK ni uzun –uzun bo’laklarga kesib beradigan restriktazalar bilan ishlanadi. Ammo bir oz boshqacharoq ham qilish mumkin , ya’ni DNK ga ultra tovush yuborish bilan uni bo’laklarga ajratsa bo’ladi. Lekin bu holda uchi “yopishmaydigan” DNK bo’laklari olinadi. Bunda ularning uchlariga yopishqoq boshqa bo’lak uchlarini chatib qo’yishga yoki DNK uchlarini birlashtiradigan megazadan foydalanishga to’g’ri keladi. - Genetik – biokimyogarlar ham DNK fragmentlari aralashmasini tadqiqotchi tanlagan genni bakteriyaga yetkazib berish kerak bo’lgan tegishli vektorlar (maxsus yasalgan plazmidalar, bakteriofaglaryoki virus) bilan ma’lum sharoitlarda aralashtirishadi, bakteriyalar ko’payib bir yo’la egizak genlarni ham ko’paytirib yuboradi. “sochma o’q usuli” yordamida qanday bo’lmasin biror organizm genlarining banki yaratiladi. Buni ishga avvaliga ichak tayoqchasidan boshlangan, keyin odamga ham o’tishgan. Masalan, Eleyn Leyk (Helene Lake) degan negr ayolidan olingan o’sma hujayralar Hela degan nom bilan dunyoning barcha laboratoriyalarida o’stirilmoqda. Hozir har xil inson irqlari va populyasiyalari genomlari – DNK kolleksiyalari banklari yaratilmoqda.
- Umumiy aytgandan, amaliy maqsadlar uchun aksari genning o’zi emas, balki o’sha gen kodlab beradigan oqsil kerak. Buni olish uchun vektorga (odamda plazmidaga) kiritilgan. DNK da matrisa RNK si sintezlanishi, unda esa oqsil sintezlanishi lozim. Bordi-yu, shakllangan yadrosi bo’lmaydigan bakteriyalar bilan ishlanadigan bo’lsa, buni uddalash oson.
Do'stlaringiz bilan baham: |
