3-mavzu: C++ dasturlash tiliga va muhiti. Dastur interfeysi. Dastur strukturasi. Dastur elementlari. Reja

---

3-MAVZU: C++ dasturlash tiliga va muhiti. Dastur interfeysi. Dastur 
strukturasi. Dastur elementlari.
 
Reja: 
1. C++ dasturi yaratilish tarixi. 
2. C, C# va C++ dasturlarning farqlari. 
3. Dasturchilar oldida turgan masalalar. 
Tayanch so‘z va iboralar: Dastur, C++, OYD, kalit so‘zlar, identifikatorlar, 
o‘zgarmas miqdorlar, ajratuvchilar, operatorlar. 
C++ tiliga kirish 
Obyektga Yo`naltirilganlik Dasturi (OYD) dasturlarni tashkillashtirish 
uslubidir. C++ esa Obyektga Yo`naltirilganlik Dasturining tilidir. U Bjarne 
Stroustrup tomonidan 1983-yilda AQSH, New Jersey, AT va T Laborotoriyasida 
yaratilgan. U “C” ni tasvirlarga boy emas deb xisoblardi va o`zing eng yoqtirgan tili 
Simula 67 dan foydalangan holda qo`shimcha belgilar kiritdi va uni kengaytirdi. 
Simula 67 eng qadimgi obyektga yo`naltirilganlik tillaridan biri edi. Bjarne 
Stroustrup aslida uni "C oily darajalar bilan " deb atagandi. Aniqroq qilib aytgandan, 
C++ Cning yuqori to`plamidir : C dage deyarli barcha to`g`ri holatlar C++ da ham 
to`g`ridir, garchi revers,ya`ni teskari tomondan, noto`g`rib o`lsa ham . C++ ( C plyus 
plyus ) nomi Rick Mascitti tomonidan berilgan. Bu yerda "++" Cning kengaytirilish 
operatoridir. 1.0 versiyasi 1985 yilda, 2- versiyasi 1989 yilda, 3-versiyasi esa 1992 
yilda sotuvga qo`yildi. C++ foydalanuvchilar tomonidan duch kelinadigan va AT&T 
da muhokama qilinadigan muammolarni bartaraf etish uchun taraqqiy etilgan. C++ 
ning mukammalligi quyida berilgan ikkita hodisalar orqali tasdiqlangan:
(i) AMSI (Amerika Milliy Standardlar Instituti ) da tuzilgan C++ qo`mitasi va
(ii) Ellis va Stroustrup tomonidan chop etilgan C++ izohli qo`lyozmalari.
ANS/ISO 2003-yilda C++standartlarining so‘ngi hujjatini nashr qildi.
C++ quydagi xususiyatlarga ega:
(i) Masalalarini yechish davomida ularning murakkabligini kamaytiradi.. 
(ii) Natijalarning to‘riligini kafolatlaydi. 
(iii) Kompyuter uskunalari va boshqa resurslar jihatidan hamyonbob . 
(iv)Mavjud dasturiy inshootlari vakutubxonalar uchun integratsiyalash arzon va 
qulaydir. 
(v) Ixcham ya’ni turli xil kompyuterlarda dasturga xech qanday o‘zgartirish 
kiritmagan holda qo‘llanilishi mumkin.
1
Obyektga yo‘naltirilganlik dasturi diskret obyeklar ya`ni boshqa obyektlar bilan 
muloqotda bo`ladigan struktura va funksiyalarning ma`lumotlar yig’indisidir. 
C++ sinflar funksional yuklamalar va operator yuklamalarni qo‘shimcha 
qiladi. Bular yordamida abstract ma’lumot turlarini yaratishimiz, mavjud ma’lumot 
turlaridan xususiyatlarni o‘zlashtirishimiz va polimorfizmni qo‘llashimiz mumkin.  
1
J.B.Dixit. Fundamentalsofcomputer programmingandInformation texnology. India. 2009 , (189 bet).

---

Shunday ekan C++ tili C ning yuksaltirilgan darajasi bo‘lib obyektga 
yo‘naltirilganlik qulaylilarini kengaytiradi. Bundan tashqari C++ boshqa yangi 
qulayliklarga ham ega, xususan: I/O dagi rivojlanishlar va fikrlari yozishda yangi 
imkoniyatlar. 
3.1-rasm. C va C++ orasidagi bog’liqlik 
Umuman olganda, C va C++ orasidagi amaliy farqlar siz o‘ylagandan ancha 
katta. Siz dasturni C++ da C da yozilgan dasturdagidek yozishingiz ham mumkin. 
C++ programmasi dasturchilari C++ ni faqat yangi xususiyatlari uchun afzal 
ko‘rishmaydi, balki ular C dasturchilariga qaraganda C odatiy xususiyatlarining turli 
ko‘rinishda berilganligini ham ta`kidlashadi. 3.1-jadval C va C++ orasidagi farqni 
ko‘rsatadi 
2