Maxsus sirqi fakulteti

I 10 10 10 12 12 12 II

&?

Masala shunday ishlangandan keyin o'quvchilarning o'zlari yechishning ikkita usulini topadilar. Yechilishini alohida amallar bo’yicha tushintirishlar bilan yozadilar, keying’oq esa ifodani yozish mumkin.

Birinchi usul:

1. 
   10*3=30 (km)birinchi geolog uchrashgincha o’tgan yo’l;
   

2. 
   12*3=36 (km) ikkinchi geolog uchrashgincha o’tgan yo’l;
   

3. 
   30+36q66 (km)bazalar orasidagi masofa.
   

1. 
   10+12=22 (km)- geologlar bir soatda shuncha yaqinlashgan;
   

2. 
   22 * 3=66 (km)- ba’zalar orasidagi masofa.
   

Bu

usullarni

taqqoslash

foydali

o’quvchilar

eng ratsional

usulni

ko’rsatishsin

vamasala nega ikki usul bilan

yechilishi mumkinligini

tushuntirib

berishsin.

Qarama-qarshi yunalishlardagi

harakatlarga

doir masalalar ustida

ham

shunga

o’xshash ushlanadi. Ya’ni

bir nuqtadan

ikki jism ikki qarama-qarshi

tomonga

bir vaqtda qiladigan harakatni ifodalash, shu

jarayonni

o’quvchilar

tasavvurida ifoda qila olish muhimdir.

Ikki jismning qarama-qarshi yunalishdagi harakatiga

doir qo’yidagi masalani

keltirish mumkin. Masalan:

Yonilg’I

quyish tarmog’idan

bir vaqtda qarama-qarshi yunalishda

ikkita

avtomabil yo’lga

chiqdi. Ulardan

birining

tezligi 60 km soat, ikkinchisining

tezligi 70 km soat.

3 soatdan keyin

bu avtomabillar

orasi necha klometr bo’ladi?

60 km/ soat

70 km / soat

?

Yyechilishi:

Birinchi usul

1. 
   60*3=180 (km) birinchi avtomabil 3 soatda bosib o'tgan masofa.
   

2. 
   70*3=210(km) ikkinchi avtomabil 3 soatda bosib o'tgan masofa.
   

2. 
   180+210=390 (km) soatdan keyin avtomabillar orasidagi masofa. Ikkinchi usul:
   

1. 
   60+70=130 (km) 1 soatdan keyin avtomabillar orasidagi masofa.
   

2. 
   130*3=390 (km) 3 soatdan keyin avtomabillar orasidagi masofa. Ikki jismning bir yo'nalishdagi harakatiga doir masalalar ustidan ham
   

yuqoridagi kabi ish olib boriladi. Bunday masalalarda jismlarinng berining tezligi, yoki ular yo'l yo'rganda ketgan vaqt, yoki ular bosib o'tgan masofa izlanadi. Masalan:

Traktorning tezligi 16 km soat, yuk mashinasining tezligi undan 4 marta ortiq. Yuk mashinasi stansiyadan xo'jalikka 2 soatda bordi. Traktor necha soatda boradi?

16 km/ soat


4 marta ortiq


С х

Yyechilishi:

1. 
   16*4=64 (km/soat) yuk mashinaning tezligi
   

2. 
   64*2=128 (km) stansiyadan xo'jalikkacha bo'lgan masofa.
   

3. 
   128:16=8 (soat) traktor stansiyadan xo'jalikkacha borish uchun ketadigan vaqt.
   

2-§ HARAKATGA DOIR MASALALARGA DOIR DARS


ISHLANMASI 4-sinf


Mavzu: Tezlik. Vaqt Masofa

Maqsad: a) ta'limiy maqsadi: DTS asosida o'quvchilarda harakatga doir masalalarni ishlash ko'nikmasini shakllantirish masalani turli usullar bilan ishlash malakasini hosil qilish;

2. 
   o'quvchilarda matematikaga qiziqish o'yg'otish, ularni vatanparvarlik, mehnatsevarlik, tabiatni asrash ruhida tarbiyalash.
   

Dars turi: Yangi bilim beruvchi

Dars jihozi: Ko'rgazmali plokatlar, darslik. Darsning borishi

1. 
   Tashkiliy qism: O'qituvchi darsga kiradi. O'quvchilar bilan salomlashadi.
   

Xona tozaligi, navbatchi o'quvchini aniqlaydi, davomatni tekshiradi. Sanani aniqlab doskaga yozadi. O'quvchilardan o'tgan mavzuni va uyga vazifani so'rab baholaydi. Sinf ishi daftarini tarqatib, uy ishi daftarini tekshirish uchun yig'ib oladi.

b) yangi mavzu bayoni.

Yangi mavzu: Tezlik. Vaqt. Masofa.

O'qituvchi: Aziz o'quvchilar. Bugun sizlar bilan biz yangi mavzuni o'tamiz. Biz hammamiz vaqtni bilamiz. U haqida ma'lumotga egamiz. Mahbuba, sen vaqt birliklarini sanab ber.

Mahbuba: Sekund, minut, soat, sutka, hafta, oy, yil, asr.

O'qituvchi: Juda to'g'ri. Masofa haqida ham bilamiz. Masofa bu- bosib o'tilgan yo'l. Masofani uzunlik birliklari bilan o'lchaymiz. Anvar, sen uzunlik birliklarini sanab ber.

Anvar: metr, kilometr, santimetr kabi

O'qituvchi: Juda to'g'ri.

O'qituvchi doskaga velisopedchining rasmi tushirilgan va u bosib o'tayotgan yo’lning tasviri tushirilgan plakatni iladi. Plakatda velisopedchi yura boshlagan va yo'lning oxiriga belgi qo'yilgan. O'qituvchi tezlik bu masofaning vaqtga nisbati ekanligini, o'quvchilarga tushuntirib berish lozim.

1. 
   Velosipedchi 48km masofani soatga bir xil tezlik bilan yurib, 4 soatda bosib o'tdi. Velosedchi bir soatda necha klometr yo'l bosgan?
   

48 km

48:4=12

Agar har soatda 12 km yurgan bo'lsa, uni velisipedchining 1 soatdagi harakat tezligi deyiladi.

Soatiga 12 km bu- velisipedchining tezligi. Qisqartirib qo'yidagicha yoziladi: 12 km/soat. 4 soat-velisipedchining sarflagan vaqti 48 km- velisipedchining bosib o'tgan

masofasi. Tezlikning qisqartirib yozilishi km/soat, km/min, km/s, m/min, m/s.

O'qituvchi turli xil	masalalar orqali	o'quvchilarda tezlik tushunchasini
shakllantiradi.
Yangi mavzuni mustahkamlash uchun		didaktik o'yin o'tkaziladi.
Sinfni uch jamoaga bo'lib olinadi. Jamoalarning har bir			ishtirokchisiga	oldindan
tayyorlangan savollardan bittadan beriladi. O'ylash uchun			2 soniya muhlat. Har
bir to'g'ri javobga1 balldan	beriladi. Qaysi	jamoada	ko'p ball to'plansa, shu
jamoa g'olib hisoblanadi va	o'quvchilar baholanadi.
UYGA VAZIFA BERISH.
Darslikdagi 6-7 misol va masalalarni		ishlab	kelish, mustaqil tarzda
harakatga doir masala tuzib, ishlab kelish.
DARS YAKUNI.
O'quvchilar o'qituvchidan tushunmaganlarini so'raydi. Dars				tugagach,
o'qituvchi chiqib ketadi.

XULOSA

Men ushbu mavzuda harakatga doir masalalarni o'rganish metodikasini yoritib berdim. Harakatga doir masalalarni o'rganishning ahamiyati, maqsadi va dolzarbligi haqida, uni o'quvchilarga qanday qilib o'qitish kerakligi haqida to'xtalib o'tdim.

Harakatga doir masalalarni o'rganish bolalarning kelajak hayotida, boshqa predmetlarni yaxshi o'zlashtirishlarida etakchi bilim bo'lib xizmat qiladi.
Boshlang'ich sinf o'qituvchisi harakatga doir masalalarni o'quvchilarga o'rgatishda men yuqorida yoritib o'tgan metodik usullardan, zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanib dars o'tsa, yuqori samara berishga ishonaman.
Agar boshlang'ich sinf o'qituvchisi men foydalangan, tavsiya etgan uslub asosida dars o'tib, yuqori darajadagi samaraga erishsa, yutuq sari qo'yilgan maqsadimga erishgan bo'laman.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   M.I.Bikbaeva "boshlang'ich sinflarda matematika o'qitish metodikasi" Toshkent 1996 yil.
   
2. 
   B.Toshmurodov "Boshlang'ich sinflarda matematika o'qitishni takomillashtirish" Toshkent 2000 yil.
   
3. 
   B.Toshmurodov, A.K.Suvonqulov "Boshlang'ich sinf matematikasida qiziqarli masalalar yechishning ta'limiy ahamiyati" Jizzax 1996 yil.
   
4. 
   M.E. Jumaev, Z.B. Tojieva "Boshlang'ich sinflarda matematika o'qitish metodikasi" Toshkent 2005 yil.
   
5. 
   L.P. Stoylova "Boshlang'ich matematika kursi asoslari" Toshkent.
   

6. 
   Davlat ta'lim standartlari.
   

7. 
   Matematika. Darslik. 4- sinf. Toshkent. "O'qituvchi" 2005 yil.
   

8. 
   O'zbekiston Respublikasi kadrlar tayyorlash milliy dasturi.
   

QO’QON DAVLAT PEDAGOGIKA INSITUTI
‘’BOSHLANG’ICH TA’LIM’’ KAFEDRASI

2022-2023 o’quv yili uchun

‘’Boshlang’ich ta’lim va STI’’ yo’nalishi
302-guruh talabasi Olimova Gulbahor Normuhhammad qizining

‘’IV SINFDA MASALANI TURLI XIL USULDS YECHISH’’mavzusida yozgan

kurs ishiga

TAQRIZ

Kurs ishini bajarilishiga	Max Kurs ishining bajarilishiga qo‘yilgan talablarning
qo’yiladigan talablar.	ball	bajarilganligi va kamchiliklar yuzasidan asosiy
		fikrlar (ballar asoslab berilsin)

Kurs ishi rejalarining to’g’ri tuzilganligi

Kurs ishi mavzusi dolzarbligining to’g’ri

yoritib berilganligi va ishning

kirish qismining to’g’ri tashkil qilinganligi

Kurs ishi asosiy qismining qo‘yilgan

reja va vazifalar asosida yoritib berilganligi
va asosiy maqsadga erishilganligi

Ishning xulosasida qo‘yilgan maqsad va

vazifalardan kelib chiqqan holda asosiy
fikrlar va tavsiyalarning berilganligi

Ishning uslubiy jihatdan va ilmiy apparatlari

jihatidan to‘g‘ri tashkil etilganligi,
adabiyotlar ro‘yxatining to‘g‘ri tuzilganligi

Vazifalarning bajarilishida talabaning

faolligiga kurs ishi rahbari tomonidan
qo‘yiladigan maksimal ball

Kurs ishi ilovalarining mavzuga mosligi va

ularning ish mazmunini kuchaytirishga
yo‘naltirilganligi
Jami


Kurs ishi komissiyasi tomonidan qo‘yiladi

Kurs ishi himoyasi uchun