Maxsus standartlar

Standartlash va istemollar.
Shtrixli kodlash taklifi 30chi yillarda AQSHning Govard biznes maktabida yaratilgan va 60-yillarga kelib amaliyotda qo‘langan.
Shtrixli koddan (SHt.k) keng miqyosda foydalanish 70-yillarga kelib mikrotsessor kashfiyoti bilan bog‘liq. 1973y. AQSHda universal tovar kodi (IPC). 1977y. Evropa kod sistemasi (EAN) qabul qilingan.
Shtrix kodi ketma-ket qora (Shtrix) va yorqin (probel) chiziqlardan tashkil topgan, uning o‘lchamlari qat’iy standart bo‘lib, uni faqat skaner (kompterdagi mikroprotsessorning chiziqlarni raqamlarga aylantirish orqali) o‘qiy oladi.
Hozirgi davrda 85% mahsulotlar shu kodlash usulidan foydalanishadi. EAN ning 2 hil kodi mavjud bu 13 razryadli va 8 razryadli sonli kod.
Har bir son 2 Shtrix va 2 probeldan iborat. 13 razryadli kod – davlat kodi (bayrog‘i) firma kodidan tashkil topadi.
Masalan: Rossiya-460, O‘zbekiston-478.
Firma kodi 5 sondan iborat bo‘lib. Davlat kodidan keyin qo‘yiladi. Mahsulot kodining ishlab chiqaruvchining o‘zi qo‘yadi va uning rasshifrofkasi standart bo‘lmaydi.
EAN – 8 kodi unchalik katta bo‘lmagan upauovkalar uchun mo‘ljallangan. U davlat kodi, firma kodi va kontrol raqamidan iborat. Raqam qatori skanerda o‘qilmaydi u faqat iste’molchi uchun mo‘ljallangan.
Shtrixli kodlash bilan O‘zbekistonda (O‘zIIPK) Shtrixli kodlash manrkazi shug‘ullanadi. Markaz respublika firmalariing raqamli kodlanishini EAN sitemasida mustaqil o‘rnatishi va ma’lumotlar bankiga kiritish huquqiga ega.

Foydalanilgan adabiyotlar

1.Metrologiya xaqida qonun. O‘zbekiston Respublikasi qonuni. 28 dekabr, 1993 yil.
2. Standartlashtirish haqida qonun. O‘zbekiston Respublikasi qonuni. 28 dekabr, 1993 yil.
3. Mahsulot va xizmatlarni sertifikatlashtirish. xaqida qonun. O‘zbekiston Respublikasi qonuni. 28 dekabr, 1993 yil.
4. O‘lchashlar birligini ta’minlash davlat tizimi. Metrologiya. Atamalar va ta’riflar. O‘zRST 010-93.
5.O‘zbekiston Respublikasining standartlashtirish davlat tizimi. O‘zRST 1.0-92.
6. P.R.Ismatullaev, Z.T.To‘xtamurodov, A.X.Abdullaev, R.A.Saydazova. Standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirishga muqaddima.O‘quv qo‘llanmasi. Konstruktor ICHB. Toshkent, 1995 y.
7. B.E.Muxamedov. Metrologiya, texnologik parametrlarni o‘lchash usullari va asboblari.O.U.YU.talabalari uchun o‘quv qo‘llanmasi. -Toshkent: O‘qituvchi, 1991y.
8.G.D.Krilova. Osnovi standartizatsii, sertifikatsii i metrologii. Uchebnik dlya VUZov.-M.: Audit, YUNITI, 1998.

Qo‘shimcha adabiyotlar:

1. ISO 9000 seriyasidagi halqaro standartlar.T.To‘xtamurodov, E.A.Ma’rufov, P.R.Ismatullaev. Sifat va sertifikat. Uslubiy qo‘llanma. Konstruktor ICHB. Toshkent, 1993 y