Mazkur ishda qo`yilgan maqsadga erish uchun quyidagi vazifalar bajarildi

8.1 Elektrolit bo`lmagan suvli eritmalarda gipertovush tezligining eritma temperaturasi va konsentratsiyasiga bog`liqligi

Bizning ishimizda 4-metilpiridinning suvdagi eritmasi konsentratsiyalarida gipertovushning tarqalish tezligini keng temperaturalar oralig`ida tadqiq etildi va olingan natijalarda eritma ideal chetlanishi nuqtai nazardan muhokama etildi.

4-metilpiridinning suvdagi eritmasi ideallikka chetlanishini darajasini baholash uchun gipertovush tezligi qiymati hisoblandi va uning additiv ko`rinishi murakkab bo`lib quyidagicha yoziladi:


V_add = x × V₁ + (1-x) × V₀, (8.1)
Bu yerda V₁ – 4-metilpiridin (toza) va V₀- suvda (toza) gipertovushning tarqalish tezligi, х – konsentratsiya (4-metilpiridinning suvdagi eritmasi) m.q., V_add- ideal eritmaning additiv tezligi.
Ideal eritmaning additiv tezligini hisoblash uchun biz toza 4-metilpiridin va toza suvda gipertovushning tarqalish tezligining temperaturaviy o`zgarishini eksperimental tadqiq etildi. Tadqiqot yuqori kontrasli ikki o`tishli Fabri-Pero interferometri bazasida yig`ilgan, sanoatda uchramaydigan noyob tajribaviy qurilmada o`tkazildi.
Olingan natijalarni Reley chiziqlari nozik strukturalari spektrlari yordamida gipertovushning tarqalish tezligini hisoblab chiqdik. Ushbu kattalik Mandelshtam-Brillyuen komponentasining siljish kattaligini aniqlash orqali aniqlanadi:
(3.1.2)
Bu yerda – uyg‘otuvchi yorug‘lik chastotasi, n – sindirish ko‘rsatkichi, V – Gipertovush tezligi, c –yorug‘lik tezligi, -sochilish burchagi.

Disterlangan suv va 4-metilpiridenda gipertovushning tarqalish tezligini (3.1.2) ifoda orqali hisoblanib, quyidagi 1-jadvalni tuzib chiqdik;

1-jadval – 4-metilpiridin va suvda gipertovushning tarqalish tezligi

	10^0C	20^0C	25^0C	30^0C	40^0C	45^0C	50^0C	55^0C	60^0C	65^0C	70^0C	80^0C
4-MP	1510	1470	1450	1430	1390	1369	1349	1329	1309	1289	1269	1229
SUV	1447	1482	1497	1509	1529	1537	1543	1548	1552	1554	1555	1554

Bu hisoblab chiqilgan eksperimental natijalar yordamida 4-metilpiridinning suvdagi eritmasi ideallikka chetlanishini darajasini baholash uchun gipertovush tezligi qiymati ideal eritmalar nuqtai nazardan (3.1.1) ifoda yordamida hisoblanib quydagi 2-jadval tuzib chiqildi.